Maritieme archeologie is het centrale thema van het Nieuw Land Erfgoedcentrum tijdens de Nationale Museumweek van 3 tot en met 9 april 2017. Diverse munten uit 1562 en 1568 zijn tijdens die week de pronkstukken van het museum in Lelystad.
De munten zijn te zien in de nieuwe tijdelijke tentoonstelling Gezonken Schatten over scheepsarcheologie. Nieuw Land biedt een week lang activiteiten met lezingen en rondleidingen door specialisten op het gebied van maritieme archeologie in brede context.
De stapel munten uit Gezonken Schatten is een selectie van de muntschat die is gevonden bij de opgraving van een scheepswrak in Oostelijk Flevoland, in 2012. Deze ‘Groninger flabben’ dateren uit 1562 en 1568. Ze zijn onderdeel van een zilverschat met 46 munten uit Nederland, Spanje en België, uit de periode 1474 tot en met 1571.
Handelskapitaal
De ondergang van het betreffende schip is met deze munten nauwkeurig bepaald: het moet voor 1573 en na 1571 zijn vergaan. Een jaar dat zeer dicht bij de datum van de Slag op de Zuiderzee in 1572 ligt. De muntvondst vertegenwoordigt substantiële waarde, waarschijnlijk was dit het handelskapitaal van de schipper.
Gezonken Schatten toont een bijzondere selectie topstukken uit het 40.000 objecten tellende Maritiem Depot. Verrassend zijn de suikerrietstengels die op simpele en ingenieuze manier werden gebruikt als ontluchtingsventiel in een ton met koffiebonen uit Zuid-Amerika die konden gaan gisten. Opvallend zijn ook de kolfstokken (golfclubs), drie rapieren met wolfskoppen, navigatie-instrumenten, kinderschoentjes en het schort van een schippersvrouw.
Naast de selectie van voorwerpen uit het depot, wordt in Gezonken Schatten getoond welke informatie vondsten kunnen bieden en wat je daarmee kunt doen. Aan de hand van vondsten wordt in de tentoonstelling het verhaal verteld van een schip dat ooit voer op de Zuiderzee. Door aangetroffen vondsten als lading, munten, vuur- en bakenloodjes kon een reconstructie worden gemaakt van de route die een tjalk in de 18e eeuw maakte van Leiden naar Groningen. De scheepsinventaris, tinmerken op huisraad, verwijzen naar makers uit Groningen en duiden op de thuisplaats Groningen van de schipper.
Activiteiten
Tijdens de Museumweek geeft Arent Vos, maritiem historicus, scheeps- en onderwaterarcheoloog en onderzoeker, rondleidingen in het Maritiem Depot. Op 5, 6, 7, 8 en 9 april laat hij bezoekers bijzondere vondsten zien en vertelt hij over de verhalen bij deze vondsten.
Vos geeft tevens twee lezingen over scheepsarcheologie onder water op 4 en 9 april. In die voordrachten laat hij aan de hand van een aantal in Nederland onder water onderzochte scheepswrakken zien hoe rijk vondstcomplexen kunnen zijn en hoeveel verhalen erover te vertellen zijn. Ook laat Vos zien welke natuurlijke processen een groot gevaar vormen voor het behoud van deze vondstcomplexen.
Voor jong en oud is er op zondag 9 april een demonstratie over conservering. Specialist maritieme materialen Laura Koehler toont hoe conserveringsspecialisten ervoor zorgen dat vondsten bewaard kunnen blijven zodat ze in musea kunnen worden tentoongesteld. Zie voor alle prijzen, informatie over aanmelding en tijden www.nieuwlanderfgoed.nl
Over het Maritiem Depot
Vanaf het begin van het Zuiderzeeproject zijn alle scheepsvondsten ondergebracht in het Maritiem Depot, dat in de 20e eeuw is uitgegroeid tot één van de grootste en rijkste archeologische collecties ter wereld op het gebied van het maritieme verleden van Nederland.
Met de tijdelijke tentoonstelling Gezonken Schatten wordt een aantal topstukken uit dit depot getoond. Het depot is sinds eind 2016 ondergebracht bij Batavialand (locatie Nieuw Land Erfgoedcentrum in Lelystad).
De tentoonstelling Gezonken Schatten is tot met 7 januari 2018 te zien. Adres: Nieuw Land, Oostvaardersdijk 01-13, Postbus 73 – 8200 AB Lelystad – www.nieuwlanderfgoed.nl
Foto: Pronkstuk uit tentoonstelling Gezonken Schatten (foto Nieuw Land Erfgoedcentrum, Henk Pruntel).