Bijna vijftig ‘monumentale kunstwerken’ uit de wederopbouwperiode in Leiden zijn in kaart gebracht. Het betreft kunstwerken die onderdeel vormen van een gebouw. Leiden heeft daarmee naar eigen zeggen als een van de eerste gemeenten in Nederland de monumentale kunst goed in beeld.
Monumentale kunst is gebouwgebonden kunst, een kunstvorm uit de periode van de wederopbouw, waarbij architect en kunstenaar samenwerkten. Gebouwen werden met kunstwerken verfraaid om de wereld een beetje mooier en beter te maken. De overheid stimuleerde en subsidieerde die kunst vanuit de zogeheten percentageregeling. In het hele land – ook in Leiden – zijn nog diverse van dit soort kunstwerken te vinden. Denk aan scholen, kerken en (semi)-openbare gebouwen.
Rapportage
Steeds meer naoorlogse gebouwen verliezen op enig moment hun functie. Met het verdwijnen van het gebouw verdwijnt dan helaas ook de kunst. De gemeente Leiden is daarom blij met de rapportage van architectuur- en kunsthistoricus Yteke Spoelstra, die in opdracht van Erfgoed Leiden en in samenwerking met de Historische Vereniging Oud Leiden tot stand is gekomen. In de rapportage staan de afbeeldingen, locaties en omschrijvingen van de kunstenwerken.
Signaalfunctie
Voor kunst in gemeentelijk eigendom is het college van burgemeester en wethouders voornemens voortaan in relevante gebiedsontwikkelingen een haalbaarheidsonderzoek te doen naar de mogelijkheden van behoud en herplaatsing. “Wellicht blijkt herplaatsing niet altijd mogelijk, maar het verdient wel zorgvuldige aandacht”.
Leiden is, met ruim 2.800 monumenten, een echte monumentenstad. De 48 kunstwerken die nu geïnventariseerd zijn bevinden zich niet in monumenten. Alle 48 worden in het gemeentelijk erfgoedregister en in de cultuurhistorische atlas van Leiden opgenomen. Dat heeft geen formele status, maar hiervan zal naar verwachting bij toekomstige ontwikkelingen een signaalfunctie uit gaan. Het resultaat van het onderzoek naar de monumentale kunst en het voornemen van B en W worden nog voor advies voorgelegd aan de Adviescommissie Cultuurhistorie Leiden.
Foto: Yteke Spoelstra.