De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en het Programma naar een Rijke Waddenzee verrichten deze maand (juni 2017) onderwater werkzaamheden op scheepswrakken in de Waddenzee. Daartoe behoort een bijzondere proef. Voor het eerst wordt geprobeerd schelpdieren in te zetten om de wrakken te beschermen.
Naast bescherming leveren de mosselen naar verwachting meerwaarde op voor de biologische rijkdom van de Waddenzee. Met de proef is op dinsdag 27 juni een begin gemaakt.
De eerste materialen zijn aangebracht op het scheepswrak Burgzand Noord 4. In dit 18e-eeuwse wrak werden eerder tonnen koffie, stuthout en kakkerlakken aangetroffen. Vondsten die doen vermoeden dat het om een West-Indiëvaarder gaat, maar dat is nooit vastgesteld.
Steigergaas
Na het laatste waarderend onderzoek in 2001, waarbij proefsleuven zijn gegraven, is de vindplaats afgedekt met steigergaas.
Het wrak ligt in het gebied van het rijksmonument ‘Burgzand Noord’ bij Texel, waar veel houten wrakken uit de 18e eeuw liggen. Daar was vroeger de Rede van Texel, het voorportaal voor de haven van Amsterdam. Op deze locatie zijn in de loop van de eeuwen veel schepen vergaan. Het gebied is internationaal befaamd vanwege de grote aantallen goed geconserveerde scheepswrakken.
De bodem van de Waddenzee in dit gebied is beweeglijk, waardoor wrakken onder het zand vandaan komen. Ze dreigen aangetast te worden, vooral door paalworm. Daarom beschermt de rijksdienst ze door ze af te dekken.
Kwetsbaar
Dat gebeurt sinds de jaren ’90 met steigergaas. Uit onderzoek blijkt echter dat dit gaas kwetsbaar is. Door sterke stroming en soms ook door visserij raken de wrakken beschadigd. Regelmatig onderhoud is noodzakelijk. Het zou dus beter zijn als het gaas afgedekt werd met sterker materiaal.
Daarom hebben de rijksdienst en het Programma naar een Rijke Waddenzee de handen ineengeslagen: als experiment bevestigen ze nu een aantal materialen waarop naar verwachting schelpdieren, vooral mosselen, gaan groeien.
Diverse materialen (zoals mossel-invangtouw, het zogenoemde Christmas rope, en kokosmatten) worden het komende jaar uitgeprobeerd. Uit onderzoek moet blijken wat het beste werkt. Als op deze manier inderdaad mosselbanken op de wrakken ontstaan, zijn ze extra beschermd én is de onderwaternatuur van de Waddenzee weer rijker geworden.
Op dit filmpje is te zien hoe het er onder water uit ziet. (YouTube)
Foto: Maritiem archeologen prepareren een kokosmat die later over het scheepswrak gelegd wordt foto Paul Voorthuis, Highzone Photography.