De tentoonstelling Onder het Staal, sinds begin juni te zien in het Huis van Hilde te Castricum, belicht de geschiedenis en archeologie van het land onder Tata Steel, de voormalige Hoogovens in IJmuiden.
De komst van de staalreus, precies 100 jaar geleden, veranderde het aanzien van de regio ingrijpend. Zij maakte ook archeologisch onderzoek mogelijk. Dat leverde bijzondere vondsten op, waaronder een skelet uit 400 voor Chr. dat op de expositie te bewonderen valt.
Transportader
Het gebied rond de monding van het Noordzeekanaal is een van de belangrijkste transportaders van Nederland. De komst van de Hoogovens aldaar was van grote invloed op het landschap.
Het duingebied werd opgeofferd aan industriële vooruitgang en economische voorspoed. In de tentoonstelling worden afbeeldingen uit de collectie Provinciale Atlas (82.000 prenten, tekeningen, foto’s en kaarten over en van Noord-Holland) gecombineerd met vondsten die afkomstig zijn van het fabrieksterrein. De aanleg en opening van het kanaal en de staalfabrieken komen aan bod, evenals het belang van staal als grondstof voor Nederland en de geschiedenis van de staalproductie in IJmuiden. Ook is er aandacht voor de productie van ijzer en staal door de eeuwen heen, met een ijzeroven uit de Romeinse tijd en restmateriaal van ijzerproductie zoals ‘oer’, ‘wolf’ en ‘slak’.
Opgravingen
Voorafgaand aan de uitbreiding van de Hoogovens deed de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek samen met amateurarcheologen van de AWN tussen 1960 en1968 onderzoek op het terrein.
Daarbij zijn boerderijen uit de eerste eeuw na Chr. aangetroffen, en vondsten uit de inheems-Romeinse periode (waterputten, potten, spinklosjes), uit de Middeleeuwen (boerderijen, kralen, potten en een drinkbeker) en de Nieuwe Tijd (landgoed Rooswijk en Westerwijk). Een aantal vondsten is op de tentoonstelling te zien. Uniek is die van een graf met skelet uit de IJzertijd (300-400 voor Chr.); over dit skelet is speciaal voor de expositie een film gemaakt. Voor kinderen is er een speurroute, een quiz en een metaaldetectiespel.
Evenement
Op 7 en 8 juli is er een bijzonder evenement; buiten op het plein voor Huis van Hilde worden op ambachtelijke manier ijzerovens gebouwd van leem. De ijzersmid laat zien hoe men vroeger ijzer smolt, er zijn demonstraties leer bewerken en tin gieten en veel activiteiten voor kinderen.
De tentoonstelling – tot stand gekomen met steun van Tata Steel Nederland, de Provinciale Atlas en het provinciaal depot voor archeologie Noord-Holland – loopt tot en met 23 september. Zie ook huisvanhilde.nl en 100jaarstaal.nl