Kasteel Rijswijk in het Gelderse dorp Groessen behoort volgens een groep internationale experts tot de veertien meest bedreigde monumenten van Europa. Reden waarom het kasteel is voorgeselecteerd in het kader van het zogenoemde 7 Most Endangered programma 2016 van Europa Nostra, de leidende Europese erfgoedorganisatie, en het European Investment Bank Institute. De uiteindelijke lijst wordt op 16 maart in Venetië bekend gemaakt.
Kasteel Rijswijk is een herenhuis, daterend uit de 14e eeuw. Hoewel beduidend gewijzigd in de 19e eeuw, bewaart het kasteel originele elementen, zoals de dikke muren, de overblijfselen van de toren, de gewelfde kelder en de trappen. Het staat sinds 1966 als nationaal monument geclassificeerd.
Instandhouding van het herenhuis is de afgelopen jaren ernstig verslechterd. In 2012 heeft de Nederlandse regering een plan aangekondigd om een snelweg aan te leggen dwars door deze locatie ten koste van het kasteel. Bond Heemschut en de Nederlandse Kastelenstichting, die samen de kandidaatstelling voor het 7 Most Endangered 2016 programma hebben ingediend, willen dat het tracé van de snelweg wordt gewijzigd, zodat het Kasteel Rijswijk bewaard en hersteld kan worden voor een nieuwe functie die de snelweg niet in de weg staat. Het kasteel zou volgens beide instanties vrije tijd faciliteiten kunnen bieden of een klein museum kunnen herbergen.
Geselecteerden op een rij
Naast Kasteel Rijswijk zijn voor het 7 Most Endangered programma 2016 geselecteerd: de Archeologische locatie Ererouyk en het dorp Pemza, Armenië, het Paleis van Justitie in Brussel, België, het Patarei Fort in Talinn, Estland, het Helsinki-Malmi Vliegveld, Finland, de Colbert Draaibrug in Dieppe, Frankrijk, het Kasteel in Divitz, Duitsland, de Kampos van Chios, Griekenland, de Lagune van Venetië, Italië, het Y-blok in Oslo, Noorwegen, het Valflores Paleis en Landgoed bij Lissabon, Portugal, het Klooster St. Antonius van Padua, Extremadura, Spanje, de Oude stad Hasankeyf en omgeving, Turkije, en Mavisbank Huis bij Edinburgh, Verenigd Koninkrijk.
Bij de voorselectie van de 14 monumenten en locaties zijn niet alleen de bijzondere erfgoed en culturele belangen, maar ook het grote gevaar dat zij lopen in aanmerking genomen. Evenals de verbintenis van diverse publieke en privé belanghebbenden en de betrokkenheid van de lokale gemeenschappen om deze plaatsen te redden. Ander belangrijk criterium was het potentieel van de locaties om als bron en drijfveer voor duurzame ontwikkeling voor de wijdere omgeving waarin zij zich bevinden, te dienen.
Geen financiering
Het programma The 7 Most Endangered is in januari 2013 gelanceerd door Europa Nostra in samenwerking met het European Investment Bank Institute als medeoprichter en de Raad van Europa als geassocieerde partner.
Het programma is geïnspireerd op een succesvol soortgelijk project opgezet door de National Trust for Historic Preservation in de Verenigde Staten. The 7 Most Endangerd is geen financiering programma. Doel is een katalysator te vormen voor actie en ´the power of example´ te stimuleren.The 7 Most Endangered wordt door het Creative Europe programma van de Europese Unie gesteund en maakt deel uit van Europa Nostra´s 3-jarig Netwerk Project Mainstreaming Heritage
Groeiende erkenning
“Europa Nostra verwelkomt de groeiende erkenning door EU instellingen, waaronder de European Investment Bank, dat cultureel erfgoed telt voor Europa”, verklaarde Denis de Kergorlay, executive president van Europa Nostra.
“The 7 Most Endangered is van groot belang, maar het doel kan alleen bereikt worden met uitgebreide steun van EU instituten en gezamenlijk actie van partners uit publieke en privé sectoren. We rekenen daarom op hen om Europa Nostra en onze leden te helpen het gezamenlijke erfgoed te redden en een nieuw leven te geven”.
Decaan Guy Clause van het European Investment Bank Institute liet weten, dat experts van het EIB Institute de gekozen 7 Most Endangered locaties gaan bezoeken en analyseren.
“Zij zullen vervolgens een bijdrage leveren aan de formulering van realistische actieplannen. Dusdoende worden de locaties beter zichtbaar en geloofwaardiger. Lokaal en nationaal eigendom en betrokkenheid zijn van groot belang om steun voor de redding van de gekozen bedreigde locaties te mobiliseren”, aldus Clause.
Foto: Kasteel Rijswijk in het Gelderse dorp Groessen.