De zes bijzondere schilderijen, zogenoemde witjes, in Huis Verwolde te Laren (Gelderland) worden gerestaureerd. Het omvangrijke karwei, waarmee kort na de jaarwisseling een begin is gemaakt, neemt naar verwachting twee jaar in beslag.
Vijf van de zes witjes hangen in de grote zaal. Vastgezet met enorme 18e-eeuwse nagels vormen ze een deel van de wanddecoratie, als een soort behang. Ze versieren daar al de muur sinds de bouw van het edelmanshuis in de periode 1775 – 1777.
“De schilderijen imiteren een 3D afbeelding”, weet Jorien Jas, conservator bij Geldersch Landschap en Kasteelen (GLK), eigenaar van Huis Verwolde. “Ze houden je dus een beetje voor de gek, want ze zijn gewoon plat. Ze zijn typisch voor de 18e eeuw omdat ze in lichte wit- en grijstinten zijn geschilderd. Indertijd wilden mensen meer licht brengen in het interieur en zij deden dat met grotere ramen en deze lichte schilderijen. Witjes komen overigens ook voor op andere plekken in Nederland, vooral in Amsterdamse grachtenpanden”.
In slechte staat
Restauratie van de witjes in Huis Verwolde was volgens Jas hard nodig, want ze verkeren in slechte staat. De opknapbeurt begint met onderzoek naar de verouderingsverschijnselen van de schilderijen. Het effect van lichtinval, hangen ze tegen een binnen- of buitenmuur en eventuele verschillen in gebruikte materialen en technieken worden onderzocht en afgezet tegen de veroudering.
Nadat de conditie voor restauratie nauwkeurig is beschreven, gaat de houtrestaurator aan de slag om de stukken van de muur te halen. Daarna moet alle vuil achter de schilderijen worden verwijderd en moet het houtwerk weer stabiel worden. Het geschilderde doek gaat vervolgens naar de schilderijen-restaurator.
“Bijzonder is dat we het 18e-eeuwse, originele raamwerk waar het doek op gespannen zit, ook gaan restaureren”, zegt Jorien Jas. “Meestal wordt bij restauratie het raamwerk compleet vervangen. Wij willen het juist behouden. Om invloeden van buitenaf in de toekomst zo klein mogelijk te maken, zorgen we voor een extra beschermende plaat aan de achterkant van het raamwerk”.
Tijdens de klus werken verschillende restauratoren samen. “Alle zes de schilderijen restaureren we tegelijk. Dat is effectiever en daardoor minder kostbaar dan een voor een”.
Zichtbaar
Op de plek van de schilderijen komen tijdens de restauratieperiode foto’s van de witjes te hangen. “Uiteraard besteden we in rondleidingen aandacht aan de restauratie”, verzekert Jas. “En we laten de voortgang ook aan de bezoekers zien. De wintersluiting van Huis Verwolde betekent dus geen winterslaap. Juist in deze periode kunnen we de ingrijpende werkzaamheden aanpakken. Gelukkig kan dat in alle rust gebeuren, want de wintersluiting duurt nog tot april 2016”.
Bijdragen van het Prins Bernhard Cultuurfonds, Stichting de Roos-Gesink en de A.A. Brediusstichting hebben de restauratie mogelijk gemaakt.