In het tweede weekeinde van september is het traditiegetrouw Open Monumentendag, het grootste gratis culturele evenement van Nederland. Ruim 5.000 monumenten openen op zaterdag 9 en zondag 10 september 2023 hun deuren en laten zien hoe rijk ons land is op het gebied van cultuurhistorisch erfgoed.
Thema dit jaar is, zoals eerder in MONUMENTAAL gemeld, Levend Erfgoed. Dat staat voor culturele gebruiken, tradities en ambachtelijke vaardigheden die mensen van huis uit hebben meegekregen en die zij op hun beurt doorgeven aan volgende generaties. Deze vorm van erfgoed krijgt gedurende de 37e editie van de meerdaagse manifestatie extra aandacht in en rond de opengestelde monumenten.
Aanraders per provincie, in willekeurige volgorde
Drenthe
- Frederiksoord: voormalige koloniale timmerfabriek
In de oudste Kolonie van Weldadigheid vinden we, in de voormalige timmerfabriek de Bijenhoff, een prachtig natuurpark met een uniek doolhof (publicatie in de National Geographic). Ga dwalen in de natuur. Loop met de kinderen het Natuurpad en ontdek hoe belangrijk de bij voor het ecosysteem is. Bijenhouden is ook immaterieel erfgoed. De imker vertelt er alles over.
► Meer informatie en actuele bezoektijden
► Bekijk het regionale persbericht met meer tips voor Drenthe
Flevoland
- Almere: Het Bivakhuis
Sinds kort heeft het Bivakhuis de monumentenstatus gekregen. Om dat te vieren wordt Het Bivak officieel als monument onthuld door een wethouder en kan men op het terras genieten van koffie en appeltaart. Verder worden verhalen en gedichten voorgedragen, treedt een Shantykoor op en zijn er in de middag poffertjes bij een poffertjeskraam. Vanaf 17.00 uur is er livemuziek uit jaren ’70 bij het terras.
► Meer informatie en actuele bezoektijden
► Bekijk het regionale persbericht met meer tips voor Flevoland
Friesland
- Lemmer: het Ir. D.F. Woudagemaal
Het Woudagemaal is het grootste en enige nog functionerende stoomgemaal ter wereld. Dit jaar wordt een bijzondere mijlpaal gevierd, want het gemaal is 25 jaar UNESCO Werelderfgoed. Beluister alvast de podcast die Vincent Bijlo en Hein van Beek opnamen op deze bijzondere plek.
► Meer informatie en actuele bezoektijden
► Bekijk het regionale persbericht met meer tips voor Friesland
Gelderland
- Velp: Kasteel Biljoen
Op zaterdag 9 september opent kasteel Biljoen zijn deuren. De stallen in het koetshuis en een deel van het kasteel zijn gratis te bezichtigen (reservering noodzakelijk). Vanuit de gangen en de hal kunnen de kamers worden bekeken. Op zondag 10 september is het kasteel zelf niet open, maar wordt ter ere van ‘Rheden 750 jaar’ een groot dorpsfeest gehouden met ringsteken, vogelschieten, zweefmolen, een poffertjeskraam en live muziek op het terrein rond het kasteel. Ook in Biljoen is een aflevering van de Open Monumentendag podcast
► Meer informatie en actuele bezoektijden
► Bekijk het regionale persbericht met meer tips voor Gelderland
Groningen
- Groningen: verhalenvertellers van Kom op Verhoal
In Groningen brengen de verhalenvertellers van Kom op Verhoal Groninger volksverhalen tot leven. In streektaal vertellen ze o.a. over heksen en helden. De verhalen hebben betrekking op het pand of de directe omgeving. De liefhebber treft de verhalenvertellers o.a. in het Pepergasthuis, Huis de Beurs en Corps de Garde.
► Meer informatie en actuele bezoektijden
► Bekijk het regionale persbericht met meer tips voor Groningen
Limburg
- Maastricht: Fort Sint Pieter
Fort Sint Pieter (1701) steekt trots boven Maastricht uit. In het fort wordt een veelzijdig Open Monumentendag programma aangeboden met o.a. exercities van de stadsschutterij, rondleidingen en demonstraties handboogschieten.
► Meer informatie en actuele bezoektijden
► Bekijk het regionale persbericht met meer tips voor Limburg
Noord-Brabant
- Breda: Living Statues Festival
Op zondag 10 september vindt de eerste editie van het nieuwste festival van Breda plaatst: het Living Statues Festival. Bekende Bredase verhalen, vaak refererend aan iconische monumenten zoals de Grote Kerk of het Kasteel van Breda, worden op kunstzinnige manier kracht bijgezet door levende standbeelden.
► Meer informatie en actuele bezoektijden
► Bekijk het regionale persbericht met meer tips voor Noord-Brabant
Noord-Holland
- Amsterdam: Paradiso
Dit jaar is het 55 jaar geleden dat in het voormalige verenigingsgebouw van de Vrije Gemeente het Cosmisch Ontspanningscentrum Paradiso werd geopend. De beroemde poptempel stelt nu voor één keer ruimtes open waar het publiek gewoonlijk niet kan komen. Medewerkers nemen de bezoeker mee op een tour door het pand en delen verhalen en anekdotes over het gebouw, de geschiedenis en de artiesten.
► Meer informatie en actuele bezoektijden
► Bekijk het regionale persbericht met meer tips voor Noord-Holland
Overijssel
- Zwolle: Academiehuis Grote Kerk
Hanzestad Zwolle is vrijdagavond 8 september hét decor van de landelijke opening van Open Monumentendag. Ook het Academiehuis speelt hierin een rol, als onderdeel van de zogenoemde Monumententour. Dit is een prikkelende en verrassende avondwandeling langs verschillende podia waar men kan genieten van theatrale optredens. Verder doet het Academiehuis zaterdag mee. Ook de prachtige kerk heeft een plekje veroverd in de Open Monumentendagpodcast.
► Meer informatie en actuele bezoektijden
► Bekijk het regionale persbericht met meer tips voor Overijssel
Utrecht
- Leersum: Landgoed Zuylestein
Landgoed Zuylestein kent een historie van ruim 600 jaar. Neem tijdens Open Monumentendag deel aan het mini-symposium over ingrediënten, bereiding en vormgeving van de prachtige gerechten in de 17e eeuw, loop mee met imker Henk Kok of leer hoe je een plukboeket samenstelt uit de tuin van het landgoed.
► Meer informatie en bezoektijden
► Bekijk het regionale persbericht met meer tips voor Utrecht
Zeeland
- Burgh-Haamstede: Slot Haamstede
Normaal is Slot Haamstede gesloten voor publiek. Speciaal voor Open Monumentendag kan eenieder het landgoed gratis ontdekken. De bewonende familie van het slot is 9 september gastheer en laat een groot deel van het 13e-eeuwse kasteel zien. Ongetwijfeld zijn spannende verhalen te horen, want het kasteel heeft een rijke geschiedenis.
► Meer informatie en actuele bezoektijden
► Bekijk het regionale persbericht met meer tips voor Zeeland
Zuid-Holland
- Het Binnenhof tijdens restauratie open
Het Binnenhof wordt gerenoveerd en is gesloten voor publiek. Op zaterdag 9 november gaat het Binnenhof deels open. Bekijk de Ridderzaal, ontdek de opgravingen op het Binnenhof en treed toe tot de plenaire zaal van de Eerste Kamer. Vanwege de verwachte belangstelling en veiligheidseisen moeten vooraf tickets worden gereserveerd.
► Meer informatie en actuele bezoektijden
► Bekijk het regionale persbericht met meer tips voor Zuid-Holland
Genoemde tips zijn slechts een selectie van het grote aanbod van monumenten en activiteiten tijdens Open Monumentendag. Bekijk álle opengestelde monumenten en activiteiten.
Landelijke opening
Hanzestad Zwolle stelt haar monumentale binnenstad ter beschikking voor de landelijke opening van Open Monumentendag. Ter plaatse wordt op vrijdagavond 8 september het officiële startsein gegeven voor een weekeinde lang cultuur snuiven.
Professor Pieter van Vollenhoven is aanwezig bij het eerste programmaonderdeel in de Schepenzaal van het oude stadhuis en houdt daar een toespraak. Vervolgens vindt op het Grote Kerkplein de publieksopening plaats, met live optredens van o.a. rappers, vertellers van het Zwols Vertellersgilde en acrobaten.
OMDfotowedstrijd
Dit jaar wordt samen met de grootste erfgoedorganisaties van Nederland de OMDfotowedstrijd gelanceerd. Wie passie heeft voor fotografie wordt uitgedaagd om tijdens Open Monumentendag iconische foto’s van monumenten te schieten.
Topfotograaf en juryvoorzitter William Rutten (bekend van o.a. RTL Het Perfecte Plaatje) velt, samen met een afvaardiging van de erfgoedorganisaties, een deskundig oordeel over de ingezonden foto’s. Hoofdprijs is een Sony compactcamera ter waarde van 1.699 euro. De winnende foto wordt gebruikt in diverse uitingen van de organiserende partners met naamsvermelding van de fotograaf.
Nederland Monumentenland
Open Monumentendag is een initiatief van Nederland Monumentenland. De stichting organiseert ontmoetingen tussen monumenteigenaren, erfgoedprofessionals, publiek én monumenten. Zo creëert zij cultureel bewustzijn en wordt het draagvlak voor behoud van monumenten vergroot.
Nederland Monumentenland wordt gesteund door de VriendenLoterij, Energie voor Elkaar, het Fonds voor Cultuurparticipatie en het Restauratiefonds. De stichting is ook verantwoordelijk voor de organisatie van de Open Monumenten Klassendag, het Nationaal Monumentencongres en de Erfgoedvrijwilligersprijs.
Foto: Het Binnenhof te Den Haag is op Open Monumentendag deels open.