Museum Ons’ Lieve Heer op Solder in Amsterdam kocht na een tip, op internetveiling Catawiki, een altaarsteen die naar alle waarschijnlijkheid afkomstig is uit de zeventiende-eeuwse huiskerk. Een briefje met de aanduiding ‘Nicolaus Binnen’ gaf de doorslag.
In het houten blad van het hoofdaltaar in het museum zit een vierkante uitsparing, waar volgens katholiek gebruik een altaarsteen met relikwieën heeft gezeten. De vierkante steen die nu is aangekocht heeft precies de juiste afmetingen.
Bijna zeker
Toch is niet helemaal zeker of dit de steen is, die in de kerkelijke periode van de huiskerk (1663-1885) in het altaar hoorde.
Robert Schillemans, conservator religieus erfgoed van Museum Ons’ Lieve Heer op Solder: “Ik schat dat er 90-95 procent zekerheid is dat deze steen uit ons altaar komt. De maat klopt precies. Ook de Andreas-kruisvorm van 4 van de 5 kruisjes is een aanwijzing voor Amsterdamse herkomst. Heel belangrijk is verder de oude tekst met ‘Nicolaus Binnen’ [de Veste] op de steen”.
Plaats van herkomst
De verkoper van de altaarsteen vermeldde als plaats van herkomst de vlakbij gelegen Sint Nicolaasbasiliek aan de Prins Hendrikkade in Amsterdam. Beide aan de Heilige Nicolaas gewijde kerken volgen elkaar op in tijd.
De huiskerk was ‘de Nicolaas binnen de Veste’. Mogelijk is er wel een verband en zijn de relikwieën uit het altaar van de huiskerk in 1889 in een van de altaren van de basiliek hergebruikt en is de steen daarna gaan ‘zwerven’. Het museum gaat de steen, die voorzien is van een zegel, onderzoeken.
Uniek monument
Museum Ons’ Lieve Heer op Solder is een uniek monument en museum dankzij de combinatie van kerk, woonhuis en ligging in de historische binnenstad van Amsterdam.
In een ogenschijnlijk gewoon grachtenpand bevindt zich op de bovenste verdiepingen een katholieke huiskerk uit de zeventiende eeuw. Huiskerken werden na de Alteratie van Amsterdam (1578) gedoogd door het protestantse stadsbestuur en waren in de hele stad te vinden. De zolderkerk van Museum Ons’ Lieve Heer op Solder is uitzonderlijk aangezien de meeste huiskerken in de loop van de tijd zijn verdwenen. Tegenwoordig is de huiskerk onderdeel van het museum.
Museum Ons’ Lieve Heer op Solder is sinds donderdag 19 november weer open voor publiek. Tickets en reserveren via www.opsolder.nl
Foto: Conservator religieus erfgoed Robert Schillemans in de huiskerk van Museum Ons’ Lieve Heer op Solder.