Ga naar de inhoud

Archeologisch onderzoek op Hoornse Hop

Nederland is een maritieme natie. Sporen daarvan zijn overal te vinden. Toch is slechts een klein deel onderzocht. Waarschijnlijk liggen in onze wateren nog tal van scheepswrakken, verdronken dorpen en andere archeologische vondsten te wachten om ontdekt te worden.

Tegelijkertijd is bekend, dat archeologische vindplaatsen onderwater kwetsbaar zijn. Onder invloed van stroming bijvoorbeeld kunnen ze snel vergaan. Daarom laat de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) verschillende delen van de Nederlandse wateren in kaart brengen om uit te vinden of er nog archeologische resten aanwezig zijn.

Op basis van historische bronnen wordt de kans groot geacht dat in de geselecteerde gebieden vondsten worden gedaan. Vervolgens kunnen de opgespoorde vindplaatsen nader worden onderzocht en eventueel beschermd. Een van die gebieden is het Hoornse Hop. Daar is van 7 tot 12 oktober 1573 een van de grootste zeeslagen uit de Nederlandse maritieme geschiedenis uitgevochten.

Opstand

De Opstand (1568 –1648), beter bekend als de Tachtigjarige Oorlog, begon als protest van een groepje protestantse edelen tegen de wijze waarop het katholieke Koninkrijk Spanje haar landsdelen bestuurde. De steeds grotere inperking van de geloofsvrijheid maakte de onderlinge verhoudingen er niet beter op.

Protestantse opstandelingen bezetten landsdelen en steden werden aangevallen. Koning Filips II van Spanje kon dat niet op zich laten zitten en heroverde zoveel mogelijk bezette gebieden en opstandige steden. In 1573 moest hij echter het beleg van Alkmaar afblazen en de Watergeuzen blokkeerden op de Zuiderzee de Spaanse militaire aanvoerroutes naar Groningen en Friesland.

Om de Watergeuzen te helpen en te voorkomen dat de eigen steden werden aangevallen, formeerden Hoorn, Enkhuizen, Edam en Monnickendam een vloot om de te verwachte aanval vanuit het katholieke Amsterdam af te slaan. Geheel tegen de verhouding in, werd de Spaanse vloot verslagen. De slag vond op ‘de stoep’ van Hoorn plaats, in het Hoornse Hop.

De uitkomst van de Slag op de Zuiderzee betekende een ommekeer gedurende de Opstand en zorgde voor ongekende welvaart in West-Friesland.

Minimaal tien scheepswrakken

Het bedrijf Periplus Archeomare gaat de komende weken in opdracht van de RCE in samenwerking met surveybedrijf DEEP uit Amsterdam een scan van de Waterbodem in het Hoornse Hop maken.

Voor het onderzoek wordt het meetvaartuig Loeve, een survey catamaran ingezet. Daarmee wordt een gebied van bijna tachtig vierkante meter in kaart gebracht met een zogenoemde side scan sonar.

Vervolgens worden hoge resolutie detailopnamen gemaakt van aangetroffen wrakresten met een multibeam echosounder. De verwachting is dat minimaal tien scheepswrakken uit verschillende perioden worden gevonden en vastgelegd. Daarnaast zullen mogelijk ook andere zaken aan het licht komen, zoals verdronken dijkresten.

Met meetvaartuig Loeve wordt in totaal meer dan 900 kilometer afgelegd.

Foto: Abraham de Verwer, Slag op de Zuiderzee, 1621 (bron: Rijksmuseum Amsterdam).

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.