De Koloniën van Weldadigheid worden door het kabinet Rutte voorgedragen om op de Werelderfgoedlijst van UNESCO geplaatst te worden. Minister Jet Bussemaker (Cultuur) maakte het nieuws op 21 december bekend in Veenhuizen.
De Koloniën van Weldadigheid zijn wereldwijd uniek. Nergens is al vanaf het begin van de 19e eeuw zo’n grootschalig plan verwezenlijkt om met landbouw de armoede te bestrijden. De sporen van dit vooruitstrevende, maatschappelijke experiment zijn nog steeds zichtbaar op vijf plaatsen in Nederland en twee in België. Het karakteristieke ontginningslandschap met gestichten en koloniehuisjes is van onschatbare waarde. De Koloniën van Weldadigheid vormen een tastbaar en levend monument van een belangrijke fase in de geschiedenis.
Klok
Minister Bussemaker onthulde samen met gedeputeerde Cees Bijl van de provincie Drenthe, gedeputeerde Inga Verhaert van de Provincie Antwerpen en een klas schoolkinderen een klok, die aftelt naar het moment waarop UNESCO oordeelt over de voordracht (foto).
“De Koloniën van Weldadigheid zijn een voorbeeld van de verheffing van het volk. Het project werd in de 19e eeuw gestart om mensen te helpen hun leven weer op de rit te krijgen, met leerplicht en medische zorg. Maar de inwoners moesten ook hard werken en zich aan strenge regels houden”, zegt minister Bussemaker. “De Koloniën van Weldadigheid maken een bijzondere episode uit de geschiedenis zichtbaar. Ze zijn een plek op de werelderfgoedlijst van UNESCO waard”.
“Wat mooi dat de minister ons dit vandaag zelf is komen vertellen, in aanwezigheid van een toekomstige generatie, waar we dit erfgoed voor gaan bewaren”, voegt gedeputeerde Bijl toe.
Nederland en Vlaanderen doen de voordracht van de Koloniën van Weldadigheid gezamenlijk. Beide overheden trekken samen op omdat de koloniën werden gevormd in de tijd dat Nederland en België één land waren. De vijf Nederlandse koloniën worden samen met de twee Vlaamse voorgedragen voor de UNESCO-lijst.
Armoede
De Koloniën van Weldadigheid waren een idee van generaal Johannes van den Bosch uit 1818. Hij wilde de enorme armoede na de Franse overheersing bestrijden door mensen hun eigen grond te geven, die ze moesten verbouwen onder zware omstandigheden. Het experiment was geen onverdeeld succes.
Tussen 1818 en 1825 werden de Koloniën van Weldadigheid opgericht, in dunbevolkte uithoeken van het koninkrijk. Vijf koloniën bevinden zich in het noordoosten van het huidige Nederland: Frederiksoord, Willemsoord, Wilhelminaoord, Ommerschans en Veenhuizen. Twee koloniën liggen in België: Wortel en Merksplas. De Koloniën zijn herkenbaar aan hun unieke lanen en gebouwen, die qua uitstraling sterk op elkaar lijken en bovendien nog in goede staat verkeren.
Voordracht
Sinds 2012 is door provincies, gemeenten, belanghebbenden en experts in Nederland en Vlaanderen hecht samengewerkt aan het opbouwen van het nominatiedossier van de Koloniën van Weldadigheid. Op 20 januari 2017 overhandigen de initiatiefnemers de voordracht aan het Werelderfgoedcomité. Het comité besluit in 2018. Als het positief oordeelt, telt Nederland elf werelderfgoederen.
Plaatsing op de Werelderfgoedlijst van UNESCO betekent internationale erkenning van de uitzonderlijke betekenis van een locatie. Daarnaast zijn werelderfgoederen geliefd als toeristische trekpleister.