Isalacogghe – een samenwerkingsverband van ADC ArcheoProjecten, Baars-CIPRO en HEBO Maritiemservice – heeft van Rijkswaterstaat de opdracht gekregen voor het bergen van de middeleeuwse IJsselkogge in de bodem van de IJssel bij Kampen. Ook de gevonden wrakken van de rivierschepen Aak en Punter worden gelicht. Uitvoering van de werkzaamheden is voorzien in het najaar van 2015.
“Voor de waterveiligheid van de regio Zwolle-Kampen moet de IJsselkogge worden verwijderd uit de rivierbodem. We vinden het belangrijk daarbij zorgvuldig om te gaan met dit nationale cultureel erfgoed”, zegt Ben Broens, programmadirecteur Ruimte voor de Rivier van Rijkswaterstaat.
Archeologisch unicum
Onderwaterarcheoloog Wouter Waldus van Isalacogghe noemt de voorgenomen berging ‘een enorme uitdaging’.
“Het is het soort project dat vermoedelijk slechts een keer per generatie wordt uitgevoerd. Dat we een koggeschip gaan lichten dat in de 15e eeuw waarschijnlijk doelbewust is afgezonken, is echt bijzonder. Hoewel veel werkzaamheden onder water plaatsvinden, gaan we ons best doen het publiek zoveel mogelijk over het project te informeren.”
Conservering in Lelystad
De wrakken van de IJsselkogge, de Aak en de Punter liggen tot vier meter onder het zand in de bodem van de rivier. Ze worden na berging overgebracht naar het terrein van de stichting Batavialand in Lelystad. Daar wordt onderzocht of ze goed genoeg zijn om te conserveren. Blijkt dat het geval, dan hebben scheepsarcheologen voor dat karwei naar schatting drie jaar nodig.
Daarna gaat de IJsselkogge naar een tentoonstellingslocatie. Mochten de wrakken onverhoopt in minder goede staat verkeren, dan wordt uitgeweken naar het scheepsarcheologisch depot van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) te Nijkerk.
Hanze
De kogge en de twee andere scheepswrakken stammen uit de hoogtijdagen van de Hanzesteden, waartoe ook Kampen behoorde.
De IJssel vormde de verbinding tussen het Rijnland en de Zuiderzee; vanuit deze binnenzee liepen belangrijke handelsroutes naar de Oostzee en Scandinavië. Bij Kampen ontstond in de 15e eeuw een rivierdelta; zandbanken in de rivier vormden een probleem voor de scheepvaart en dus een bedreiging voor de economie van de stad. Het lijkt erop dat de kogge indertijd met opzet is afgezonken om de IJssel als vaarweg in stand te houden, bij wijze van middeleeuws watermanagement
Expertise
De drie bedrijven van de combinatie Isalacogghe bundelen hun expertise op het gebied van maritieme archeologie, civieltechnische duikwerkzaamheden, hydrografie en bergingstechniek. Het bergingswerk, met de voorbereiding waarvan inmiddels een begin is gemaakt, wordt uitgevoerd met innovatieve methoden. Het werk in de IJssel zelf staat gepland van 1 september tot de winter 2015/2016.
Foto: Artist impression van de IJsselkogge (bron ADC ArcheoProjecten )