Het hangt al bijna vijfhonderd jaar hoog aan een pilaar in de Eusebiuskerk te Arnhem en behoort tot de meest bijzondere voorwerpen van Gelderland. Het originele harnas van hertog Karel van Gelre is volgens kenners uniek in zijn soort.
Het is het oudste nog in tact gebleven harnas dat ooit in Nederland is gemaakt (omstreeks 1530). Het historische object verkeert in slechte staat en is nodig aan restauratie toe.
De kosten belopen circa 20.000 euro. De stichting Eusebius Arnhem hoopt het bedrag met crowdfunding snel bijeen te brengen.
‘Man in het kastje’
De voorgenomen opknapbeurt maakt deel uit van een grotere herinrichting van de Eusebiuskerk. Het monumentale gebouw moet in 2020 een overzicht bieden van de belangrijkste periodes van de Gelderse geschiedenis. Het praalgraf en het harnas van Karel van Gelre spelen daarin een centrale rol.
De hertog (1467–1538) was de laatste vorst van het zelfstandige hertogdom Gelre. Karel streed zijn hele leven om Gelderland onafhankelijk te houden van de rest van Nederland. De inwoners van Arnhem waren hun vorst zo dankbaar dat zij na zijn dood een praalgraf voor hem inrichtten in de Eusebiuskerk. Voor zijn originele harnas maakten zij een knielende figuur van de hertog in een baldakijn. Bij Arnhemmers beter bekend als ‘de man in het kastje’.
Enorme laag stof
Het praalgraf van de hertog en zijn harnas overleefden de Tweede Wereldoorlog op miraculeuze wijze. Alleen het originele zwaard van Karel raakte zoek.
In 1962 is het harnas voor het laatst gerestaureerd en sindsdien hangt het in de kerk onaangeroerd in een nieuw baldakijn op vijf meter boven de grond. Volgens conservator Jeroen Punt van het Nationaal Militair Museum is het resultaat goed te zien: “Tekenend zijn de enorm dikke stoflaag, de corrosievorming, maar ook het inmiddels opnieuw ontbreken van het zwaard. De roestplekken variëren in grootte van één tot vijf millimeter, maar zullen zich op termijn tot grotere roestplekken ontwikkelen”.
Metropolitan Museum New York
Punt noemt het harnas van de Gelderse hertog Karel een absoluut topstuk. “Binnen het Nederlands erfgoed vormt het harnas een zeer bijzonder object. Ook internationaal gezien. Het is als het ware de Nachtwacht van Gelderland”.
De internationale waarde van het harnas wordt onderstreept door een aanvraag van het prestigieuze Metropolitan Museum in New York om het harnas te mogen lenen. Het Amerikaanse museum heeft dit najaar een grote tentoonstelling over keizer Maximiliaan van Oostenrijk, een van de grote vijanden van hertog Karel van Gelre. Uiteindelijk ging de bruikleen niet door omdat geen overeenstemming kon worden bereikt over de voorwaarden. Bovendien wil de Eusebiuskerk het topstuk niet graag missen bij de heropening in september 2019.
Restauratie in kerk
Zodra het benodigde geld bijeen is gebracht, zal het harnas in de maand juni 2019 in de Raadskapel worden gerestaureerd. Bezoekers van de toren kunnen dan de restaurator aan het werk zien. Hij zal ook op gezette tijden een toelichting geven.
Na de opknapbeurt wordt het harnas met de ‘man in het kastje’ op zijn oorspronkelijke plek in het koor opgehangen.
Donaties
Donaties kunnen worden overgemaakt op bankrekening NL28 RABO0383998980 van Stichting Eusebius Arnhem o.v.v. Harnas Karel van Gelre.