Hunebedden zijn de oudste monumenten van Nederland. Ongeveer 5.000 jaar geleden werden ze gebouwd door mensen van de Trechterbekercultuur. Om de grafkamers beter te beschermen, heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) archeologische monumentenpaspoorten uitgedeeld.
Marjolein Verschuur, hoofd regio Noord-Oost van de rijksdienst, verrichtte vandaag (donderdag 25 januari) de officiële handeling. In totaal overhandigde zij eigenaren en beheerders van 49 van de 53 Nederlandse hunebedden paspoorten. Dat deed ze bij hunebed D27, het grootste hunebed dat naast het Hunebedcentrum in Borger ligt.
Algemene informatie
In een archeologisch rijksmonumentenpaspoort staat algemene informatie over het hunebed en informatie over gebruik en beheer: wat kan en mag er wel en wat niet? De paspoorten zijn bedoeld als hulpmiddel bij de bescherming.
Nederland kent circa 1.500 archeologische rijksmonumenten. Om eigenaren beter te informeren geeft de RCE per monument een paspoort uit. Men vindt erin hoe het monument eruitziet, wat het is, hoe oud het is en waar het ligt. Ook biedt het paspoort informatie over waarom we archeologische resten beschermen en willen behouden voor de toekomst. Dat kan alleen, zegt Marjolein Verschuur, door er samen goed voor te zorgen. “De RCE probeert eigenaren daarbij zo veel mogelijk te ondersteunen. Samen streven we naar goed rentmeesterschap”.
Grote betekenis
Hunebedden zijn een onmisbaar onderdeel van het landschap en de cultuurhistorie van Drenthe. Ze hebben grote cultuurhistorische en symbolische betekenis en zijn een belangrijk onderdeel van de provinciale identiteit.
Niet voor niets vormen hunebedden het begin van de Canon van Nederland. In totaal telt ons land er nog 53. Naast 52 Drentse hunebedden ligt er een in het Groningse Noordlaren. Op vier hunebedden na (D32, 34, 36, 37) zijn alle aangewezen als archeologisch rijksmonument. Zeer waarschijnlijk stonden voorheen ook in Friesland, Overijssel en mogelijk zelfs in de provincie Utrecht hunebedden. Die zijn echter verdwenen. In totaal had Nederland naar schatting 80 tot 100 van dergelijke grafkamers.
Zorg
Drenthe kent voor de hunebedden een lange traditie van zorg. Beheerders Het Drentse Landschap, Staatsbosbeheer en een particuliere eigenaar doen er alles aan om ze te behouden voor huidige en toekomstige generaties.
Ongeveer de helft van de Drentse hunebedden is bezit van de provincie en wordt beheerd door Het Drentse Landschap. De andere helft is eigendom van het rijk en wordt beheerd door Staatsbosbeheer. Hunebed D44 in Emmen is particulier bezit.
Hunebedden zijn individueel en door de jaren heen collectief onderwerp van studie. In de huidige tijd is de wetenschappelijke aandacht vooral gericht op de sociale en ideologische betekenis in regionale en Noordwest-Europese context. Het Hunebedcentrum in Borger houdt op zijn website hunebednieuwscafe.nl de jongste ontwikkelingen van onderzoek bij.
Reuzen
Vroeger dacht men dat hunebedden door reuzen waren gemaakt. Het woord hune betekent reus in het Nederduits. Hunebedden zijn de collectieve grafmonumenten van een prehistorische boerencultuur.
Haar naam, Trechterbekercultuur, dankt ze aan de karakteristieke vorm van het aardewerk dat in grote hoeveelheden is aangetroffen. In acht van de twaalf Drentse gemeenten zijn hunebedden te vinden. De gemeente Borger-Odoorn spant de kroon met niet alleen het grootste hunebed van Drenthe (D27 bij het Hunebedcentrum in Borger) maar ook de meeste hunebedden van heel Drenthe, achttien in totaal.
Foto: Sonja van der Meer (rechts) ontvangt een archeologisch rijksmonumentenpaspoort uit handen van Marjolein Verschuur (RCE).