Erfgoed op postzegels in twee series PostNL

PostNL brengt binnenkort twee series postzegels uit met nationaal cultuurgoed. De eerste betreft een reeks over Nederlandse natuur, de tweede behandelt typisch Nederlandse woningtypes en gevels, te beginnen met de stolpboerderij.

Beide series zijn, evenals de bijbehorende speciaal vervaardigde eerstedagenveloppen van de Nederlandse Vereniging van Postzegelhandelaren (NVPH), vanaf 4 januari verkrijgbaar.

Natuur

In veertig zegels schenkt PostNL samen met de vereniging Natuurmonumenten aandacht aan bijzondere natuurgebieden in Nederland. Het in Drenthe gelegen Dwingelderveld, sinds september 2020 het stilste natuurgebied van Nederland, bijt het spits af.

Volgens NVPH-voorzitter Martijn Bulterman staan op de betreffende postzegels bewoners van het gebied afgebeeld: Drents heideschaap, zandhagedis, bijenwolf, grove den, ringslang, geelgors, hazelworm, kraanvogel, veenmos en ree. Op de eerstedagenvelop prijken de herder en zijn schapen.

Stilste gebied van Nederland

Nationaal Park Dwingelderveld geldt als het grootste natte heidegebied van West-Europa. Het is geologisch in het oog springend vanwege de keileemlaag die voorkomt dat (regen)water direct in de bodem wegzakt. Mede hierdoor zijn voor flora en fauna uitzonderlijke omstandigheden ontstaan.

Aangezien menselijk ingrijpen beperkt bleef is het voedselarme en vochtige karakter behouden. Op de uitgestrekte heide wisselen natte slenken en droge zandruggen elkaar af. Daardoor is er veel variatie in plantengroei en dierenleven. In de natste delen groeien dopheide, veenpluis en klokjesgentiaan, op de droge stukken staan struikheide en muizenoor.

Op stront gebouwd

Ook de schapenhouderij is van invloed geweest op het landschap. Sommige boerderijen liggen hoger dan de omgeving omdat ze letterlijk op schapenstront zijn gebouwd. De Drentse natuur is vaak ongemoeid gelaten en dat blijkt achteraf een voordeel. Het gebied is authentieker, er heerst meer rust en soms lijkt het of de tijd heeft stilgestaan.

Na het heidelandschap van het Dwingelderveld volgen postzegels over het moeraslandschap bij de stad Groningen (22 februari, De Onlanden), het duingebied van de provincie Noord-Holland (14 juni, Duin en Kruidberg) en het park bij de stad van de provincie Utrecht (16 augustus, landgoed Haarzuilens).

Stolpboerderij

De stolpboerderij is het eerste woningtype in een serie van vijf zegels van PostNL onder de titel Typisch Nederlands. De meest voorkomende boerderij van Noord-Holland bood onderdak aan het hele boerenbedrijf: mens, dier, werktuig en oogst.

Het postzegelontwerp van Edwin van Praet is gebaseerd op een foto van stolpboerderij Broedersbouw in Zuidoostbeemster. Op de eerstedagenvelop is een gerenoveerde stolpboerderij geplaatst met op de envelop een korte uitleg over deze typisch Nederlandse boerderijwoning.

NVPH-voorman Bulterman: “Waren stolpboerderijen vroeger boerenhuizen, nu zijn er veel verbouwd tot ruime en moderne gezinswoningen, zoals de Broedersbouw. In die boerderij zijn in 2015 negen appartementen gekomen”.

Deksel op de hut

Wie over het West Friese landschap uitkijkt ziet aan de horizon een niet aflatende rij stolpen, vierkante boerderijen met een piramidevormig dak. Hieronder was plaats voor de hele boerenfamilie en haar vee, oogst en werktuigen.

Het woord ‘stolp’ is waarschijnlijk afgeleid van het Middelnederlandse woord ‘stulpe’, wat deksel betekent en naar de dakvorm verwijst. Pas later werd het woord stulp geassocieerd met een armoedige of nederige woning. De eerste stolpboerderij verrees omstreeks 1550, Nederland telt er nog circa 5.500.

Noordelijke groep

De stolp maakt onderdeel uit van de Noordelijke Groep: boerderijen die te vinden zijn in Noord-Holland, Friesland, Groningen en de Waddeneilanden.

Bij de Noord-Hollandse stolp zitten de deuren naar de stal aan de achterkant, bij de West-Friese aan de voorkant. Tot de Noordelijke Groep behoren ook zogenoemde kop-hals-rompboerderijen die voornamelijk te vinden zijn in Friesland en in West- en Noord- Groningen.

Typisch Nederlands

De komende maanden verschijnen in de serie Typisch Nederlands nog postzegels over houten huizen (22 februari), grachtenpanden (22 maart), woonboten (6 april) en rijtjeshuizen (14 juni).