Wie in Vlaanderen de Schelde afvaart zal in 2025 ter hoogte van Puurs-Sint-Amands worden begroet door de Gansakkermolen. De monumentale molen (1797) die oorspronkelijk in Geel stond, wordt opnieuw opgebouwd in de gemeente aan de Scheldebocht. Het Kempens Landschap presenteerde het ambitieuze project op Open Monumentendag 2023 samen met de lokale overheid en de Koninklijke Vereniging voor Natuur en Stedenschoon (KVNS).
De Gansakkermolen drukte eeuwenlang haar stempel op het Geelse stadsbeeld. Toch raakte de windmolen, in 1981 erkend als beschermd monument, steeds meer ingesloten door bebouwing en raakte hij stilaan in verval.
Volgens Jan De Haes, covoorzitter van de Stichting Kempens Landschap, kon de molen door de vele bebouwing geen wind meer vangen. “Uiteindelijk werd hij verkocht met de bedoeling om hem elders weer op te bouwen. Zo is hij na enkele omzwervingen in handen gekomen van de KVNS die met de aankoop kans zag om het historisch landschap langs de Schelde te herstellen. De Gansakkermolen wordt op termijn dus weer een maalvaardige molen, met een actieve molenaarswerking”.
Erfgoedpremie
Om het project mee in goede banen te leiden schakelde de gemeente Puurs-Sint-Amands in 2021 het Kempens Landschap in. De erkende erfgoedorganisatie telt al verschillende windmolens onder haar vleugels en heeft ervaring met restauratie en het beheren ervan.
De stichting stelde een architect aan en vroeg een erfgoedpremie aan bij het agentschap Onroerend Erfgoed. “De begeleiding van het Kempens Landschap levert de herbouw alle wind in de zeilen op”, voorziet Kathleen Helsen, gedeputeerde van de provincie Antwerpen en covoorzitter van de Stichting Kempens Landschap.
”We kunnen rekenen op een premie van 350.000 euro. Na openbare aanbesteding is een molenbouwer met ervaring geselecteerd. Wim Adriaens gaat de onderdelen van de Gansakkermolen die nu nog liggen opgeslagen in Puurs-Sint-Amands naar zijn atelier overbrengen en restaureren. Na het herstel begeleidt het Kempens Landschap ook de heropbouw van de molen langs de Schelde”.
Historisch landschap
De Gansakkermolen zal herrijzen bovenop de bestaande molenbelt die het huidige molenmuseum huisvest. De plek ligt vlakbij de standplaats van de vroegere Scheldemolen- of Koutermolen die in 1903 werd gesloopt.
Volgens KVNS-woordvoerder Marc Peelman vormde die molen eeuwenlang een vaste waarde in het landschap. “Heropbouw van de Gansakkermolen maakt, net als de restauratie van de steenovens, deel uit van de historische opwaardering van het landschap. Door deze vorm van landschapsherstel kunnen erfgoedelementen zoals de Gansakkermolen opnieuw bijdragen aan de identiteit van de regio”.
Echo’s van de Schelde
Burgemeester Koen Van Den Heuvel is eveneens opgetogen. “Wederopbouw van de Gansakkermolen is een belangrijk onderdeel van ons masterplan Echo’s van de Schelde. Daarmee zetten we in op beleving en ontmoeting. De komst van de molen biedt met het opzetten van een vrijwilligerswerking kansen om het sociaal weefsel binnen onze gemeente te versterken. Tegelijkertijd krijgen we er een trekpleister bij die het rijke verleden van onze streek in de kijker zet”.
Crowdfunding
De totale kosten van heropbouw van de Gansakkermolen worden geraamd op 935.774 euro. Een deel wordt gefinancierd met de erfgoedpremie van het agentschap Onroerend erfgoed en door de drie partners. Een ander deel willen de partners verzamelen via crowdfunding. Op die manier kunnen inwoners van Puurs-Sint-Amands symbolisch mede-eigenaar worden van de windmolen. De inzamelactie gaat dit najaar van start.
Foto: De Gansakkermolen wordt opnieuw opgebouwd op een molenbelt in Puurs-Sint-Amands (foto Jerke Taemans).