Ga naar de inhoud

Gewelven voor dummies

Op zondag 29 september verzorgt de Stichting Oude Groninger Kerken (SOGK) in de kerk van Fransum een cursus Gewelven voor dummies: boogjes metselen voor beginners.

Dat dat nog niet zo gemakkelijk is, kan eenieder aan den lijve ondervinden. Deelnemers zijn tussen 13.00 uur en 16.00 uur welkom in het godshuis aan de Fransumerweg 4, waar zij onder leiding van een bouwkundige van de SOGK gratis zelf aan de slag kunnen.

Tentoonstelling

De workshop ‘boogjes metselen’ is georganiseerd in het kader van de expositie Van klei tot klooster – de bouwkunst van de Cisterciënzers in Kloostermuseum Sint Bernardushof in Aduard. Deze tentoonstelling is nog te zien tot 1 november.

Als locatie voor Gewelven voor dummies is niet voor niets gekozen voor het kerkje van Fransum. Dit eenzaam gelegen kerkje is gebouwd door de Cisterciënzer monniken van Aduard. Aanvankelijk met een romaans schip met drie traveeën. De wierde is nooit bebouwd; het was eigen terrein van de monniken. Tot voor kort liepen er smalle kerkpaden naar de nabijgelegen boerderijen, deels voormalige voorwerken van het klooster.

Cisterciënzer bouwkunst

In de expositie van het Kloostermuseum wordt op de zolder van het museum aandacht besteed aan de Cisterciënzer bouwkunst. Er zijn o.a. oude materialen en gereedschappen te zien.

Een ware bouwexplosie werd ingezet met de introductie van de baksteen door de Cisterciënzers rond 1200. In de 100 jaar daarna zijn in het Groningerland ruim 100 kerken gebouwd. De meeste in laat-romaanse stijl. Een voorbeeld is de voormalige ziekenzaal – nu ‘Abdijkerk’ – in Aduard, maar er zijn er veel meer waaronder ook een groot aantal SOGK-kerken.

Boogconstructies

Een boogconstructie is een overspanning in gebogen vorm, die een vrije constructie oplevert tussen twee steunpunten.

In de bouwkunde wordt een boog veel toegepast, omdat die van nature een sterke constructie vormt. In het verleden was een boogconstructie vaak de enige manier om grote ruimten te overspannen, en er vervolgens weer bovenop te bouwen.

Pas sinds de uitvinding van de boog als draagconstructie konden gebouwen als kathedralen worden neergezet. Romaanse bogen zijn cirkelvormig. In Europa worden deze bogen behalve in kerken ook veel aangetroffen in bruggen. In de gotiek zijn spitsbogen toegepast.

Foto: De kerk Fransum (foto SOGK).