Minister Eppo Bruins reikt op 13 december de Erfgoedvrijwilligersprijs 2024 uit in de Koninklijke Schouwburg te Den Haag. De award is door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap ingesteld om vrijwilligersteams die zich uitzonderlijk inzetten voor cultureel erfgoed in Nederland te belonen. Vrijwilligersteams kunnen tot 22 september genomineerd worden.
De erfgoedsector kan niet zonder toegewijde vrijwilligersteams. Mensen die zich belangeloos met hart en ziel inzetten om cultureel erfgoed in leven te houden en te ontsluiten voor het grote publiek. Om hen in het zonnetje te zetten, financieel te ondersteunen én om meer ruchtbaarheid aan de noodzaak van vrijwilligers in de erfgoedsector te geven, is de Erfgoedvrijwilligersprijs in het leven geroepen.
“Vrijwilligers zorgen ervoor dat de rijkdom van ons erfgoed behouden blijft. Ze laten zien hoe springlevend en gevarieerd het is en brengen het bij de mensen. Toepasselijk, want erfgoed draait om mensen. Het gaat over vroeger, over nu, maar vooral ook over wat we willen doorgeven aan volgende generaties”, zei Bruins’ voorganger Robbert Dijkgraaf tijdens de uitreiking in 2023.
Eën winnaar per provincie
Dit jaar wordt de prijs voor de vijfde maal uitgereikt. De opzet is deze keer anders dan voorgaande jaren. In samenwerking met de Stichting OPEN (de provinciale erfgoedinstellingen) wordt per provincie één winnaar gekozen.
Alle provinciale winnaars worden uitgenodigd voor de uitreiking in Den Haag. Ook vanuit het Caribisch deel van Nederland is één finalistenteam welkom. De uiteindelijke winnaars worden gekozen door het juryoordeel en de publieksstemmen te combineren.
Erfgoedvrijwilliersprijs
Het winnende team krijgt een cheque van 10.000 euro; deels vrij te besteden (bijvoorbeeld aan teamactiviteiten) en deels ter bevordering van kennisoverdracht op het gebied van het vrijwilligerswerk. Voor de nummers twee en drie is een cheque beschikbaar van 5.000 euro; op dezelfde manier te besteden.
Daarnaast wordt een professionele video gemaakt van alle provinciale finalistenteams. Deze toegift mag het team rechtenvrij hergebruiken, om het werk waar het zo trots op is met de wereld te delen.
Nomineren en stemmen
Tot en met 22 september kunnen vrijwilligersteams op erfgoedvrijwilligersprijs.nl genomineerd worden om mee te dingen naar de prijs. Vervolgens komt een onafhankelijke jury, onder voorzitterschap van Ingrid van Engelshoven (oud-minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap), bij elkaar om uit de finalisten een top drie te selecteren. Het juryoordeel weegt voor 50 procent mee. De andere helft wordt bepaald door publiek dat in de maand november kan stemmen op de provinciale winnaars.
Vorige winnaar
Het vrijwilligersteam van Museumbrouwerij De Roos in Hilvarenbeek ging in 2023 met de prijs naar huis. Vanuit de rijksmonumentale brouwerij zet deze groep vrijwilligers zich in, niet alleen voor behoud van het monumentale pand, maar ook voor het levend houden van het oude ambacht van het bierbrouwen in Brabant.
De vrijwilligers maken hiermee tegelijkertijd het materiële en immateriële erfgoed toegankelijk voor een breed publiek. Daarnaast werkt de groep aan sociale binding, door het organiseren van een Rooskoor, een wandelclub (Heideroosjes), een fietsclub (Traprozen), een biljartavond (Stokrozen) en kaartavonden.
OPEN
In OPEN zijn de provinciale erfgoedinstellingen vertegenwoordigd, vaak met meerdere erfgoeddisciplines onder een dak. Zij richten zich in hun provincie onder meer op behoud én het beleefbaar maken van erfgoed.
Zij doen dat door de beheerders en gebruikers, gemeenten, historische verenigingen, musea, monumenteigenaren, scholen en vrijwilligersorganisaties te helpen. Zij geven uitvoering aan provinciaal beleid en maken deel uit van de culturele infrastructuur in hun provincie. Wat alle provinciale erfgoedorganisaties verbindt, is het ondersteunen van de vele enthousiaste mensen die dagelijks in de weer zijn voor het regionaal erfgoed. Daarmee vormen de leden van OPEN de intermediaire schakel tussen de lokale erfgoedpraktijk en het nationale erfgoedbeleid.
Organisatie
De uitreiking van de Erfgoedvrijwilligersprijs wordt georganiseerd door Nederland Monumentenland. Deze stichting verbindt monumenten met het dagelijks leven van alle Nederlanders. Door ontmoetingen tussen monumenteigenaren, erfgoedprofessionals, publiek én monumenten te organiseren en te faciliteren, worden de monumenten beleefd, opnieuw gewaardeerd en gekoesterd. Op deze manier creëert de stichting cultureel bewustzijn en wordt het draagvlak voor het behoud van monumenten vergroot.
Nederland Monumentenland tekent onder meer voor de VriendenLoterij Open Monumentendag, de Open Monumenten Klassendag, het Nationaal Monumentencongres en de Erfgoedvrijwilligersprijs
Foto: Uitreiking Erfgoedvrijwilligersprijs 2023 (foto stichting Nederland Monumentenland).