Ga naar de inhoud

Grootschalige restauratie van iconische Menenpoort

Vlaams minister Matthias Diependaele (Financiën en Begroting, Wonen en Onroerend Erfgoed) heeft vandaag de premieovereenkomst getekend voor restauratie van de Menenpoort in Ieper. Voor de werkzaamheden is een geldbedrag beschikbaar van 1,6 miljoen euro voor de Commonwealth War Graves Commission (CWGC).

Na de openbare aanbesteding staat het herdenkingsmonument vanaf voorjaar 2023 voor de duur van circa twee jaar in de steigers. De CWGC grijpt het karwei aan om de geschiedenis van de Menenpoort en de werkzaamheden te etaleren.

Dat gebeurt met de tentoonstelling The Menin Gate: Moments op de Ieperse vestingen, met tekeningen van de gerenommeerde Britse illustrator Tom Cole; via de zogenoemde Virtual Menin Gate wordt een virtuele toegang gecreëerd tot de namen van de meer dan 54.000 vermisten.

Het Ypres (Menin Gate) Memorial, ter plaatse en daarbuiten bekend als de Menenpoort, werd op 24 juli 1927 voor publiek ingehuldigd als Memorial to the Missing – het herdenkingsmonument voor de Eerste Wereldoorlog, waarop vermiste strijdkrachten uit het Gemenebest (Commonwealth) bij naam worden herdacht.

Restauratie naampanelen

De CWGC is in 1917 opgericht om zorg te dragen voor de graven en de nagedachtenis van alle Commonwealth gesneuvelden. Om die missie te kunnen voortzetten voert de organisatie grondige restauratiewerken uit, om behoud van het monument op lange termijn te garanderen.

Architectenbureau Bressers Erfgoed is aangesteld om de CWGC bij te staan in voorbereiding en opvolging van het project. Onderdeel van de klus is het restaureren van natuursteenelementen, zoals de 1.065,36 vierkante meter naampanelen met de individueel gegraveerde namen van de vermisten, de leeuw en de sarcofaag op het dak.

Verder staan op het programma: het hernemen van de dakdichting, het opnieuw voegen van de baksteengevels met kalkmortel, het herstellen en herschilderen van het indrukwekkende cassette-plafond, en diverse herstellingen aan de kelders, de trappentorens, en de bronzen oculi (ronde openingen in het dak).

Authentieke materialen en eco-dak

Duurzaamheid, innovatie en veilige toegankelijkheid vormen de rode draad. Bij elk onderdeel van de restauratie staat recuperatie van authentieke materialen voorop – passend binnen het conservatiebeleid van de Commonwealth War Graves Commission.

Voor de CWGC is een goede balans tussen authenticiteit en innovatie naar eigen zeggen van groot gewicht. Na het verwijderen van de beschadigde dakdichting en het plaatsen van een nieuwe waterdichte laag, kiest zij voor een eco-dak: een stukje natuur boven op het monument, dat zorgt voor extra biodiversiteit op en rond de Menenpoort.

Een dergelijk dak is bovendien volgens insiders een slimme en duurzame keuze: de beschermende eigenschappen verlengen de levensduur van de dakdichting aanzienlijk. Het eco-dak trekt ook een brede waaier insecten aan, zoals bijen en vlinders. Op het dak komt een loopbrug om gemakkelijker onderhoud uit te kunnen voeren, op een (nog) veiliger manier.

Het huidige verlichtingsconcept met halogeenspots en tl-lampen wordt geoptimaliseerd met led-verlichting, hetgeen een lager energieverbruik en minder onderhoudskosten betekent.

Tentoonstelling, virtuele Menenpoort en Last Post

De CWGC grijpt de restauratie aan om de Menenpoort in zijn context te plaatsen en de betekenis ervan voor huidige en toekomstige generaties te duiden.

Terwijl de poort in de steigers staat, opent de CWGC op de vestingen naast het monument de tentoonstelling The Ypres (Menin Gate) Memorial: Moments met illustraties van Tom Cole. De organisatie stelt ook de Virtual Menin Gate voor, die alle namen virtueel toegankelijk maakt.

In samenwerking met de Last Post Association zorgt de CWGC ervoor dat de dagelijkse Last Post-ceremonie om 20.00 uur kan blijven doorgaan. Rekening houdend met de uitvoering van de werkzaamheden, zal dit periodiek op alternatieve locatie nabij de Menenpoort plaatsvinden. Volg de restauratie op de voet op www.cwgc.org.

Ook Vlaams en Iepers verhaal

Het CWGC Ypres (Menin Gate) Memorial is een plek waar erfgoed en toerisme elkaar optimaal ontmoeten. Het premieakkoord met de Vlaamse Overheid kwam er na gunstige evaluatie van het CWGC-aanvraagdossier binnen de thematische oproep Erfgoed en Toerisme die minister Diependaele in 2021 heeft gelanceerd.

De CWGC ontvangt voor de restauratie van de Menenpoort een premiebedrag van 1,6 miljoen euro. De stad Ieper draagt 300.000 euro bij. De resterende kosten zijn voor rekening van de CWGC zelf, die gefinancierd wordt door de Commonwealth naties het Verenigd Koninkrijk, Australië, Canada, Nieuw-Zeeland, Indië en Zuid-Afrika.

“Ons erfgoed vertelt het verhaal van onze gedeelde geschiedenis en Vlaamse identiteit”, zegt Diependaele. “Het geeft vorm aan wie we zijn. Dat we onze jongeren leren van waar we komen, is essentieel. Iconische gebouwen als de Menenpoort kunnen we dan ook beschouwen als monumentale geschiedenisboeken. Dankzij Vlaamse steun kan de CWGC de restauratiewerken beginnen en de erfgoedbeleving verder uitwerken. Tijdens de restauratie worden o.a. de panelen met namen van de vermisten gereinigd en krijgen de plafonds in de hal een nieuwe afwerkingslaag. Een heus groendak zal zorgen dat de dakbedekking op duurzame manier de tand des tijds kan doorstaan. Bedoeling is het iconische vredesmonument weer tiptop in orde krijgen voor zijn 100e verjaardag in 2027”.

Tienduizenden toeristen

Volgens Zuhal Demir, Vlaams minister van Toerisme, staat de Menenpoort al bijna een eeuw symbool voor de gruwel van de Eerste Wereldoorlog die Vlaanderen omtoverde tot een heus slagveld.

“Elk jaar komen tienduizenden toeristen uit alle hoeken van de wereld hun voorouders eren die hun leven gaven voor onze toekomst, tijdens een herdenkingsbezoek aan de westhoek. Het bijwonen van de Last Post is elke dag opnieuw een kippenvelmoment dat blijvende indruk nalaat. Om die ervaring ook in de toekomst te kunnen garanderen is het belangrijk dat we zorgdragen voor de ziel van de plek en verzekeren dat de Menenpoort de grootste pleiter voor vrede blijft”.

Verbinding

CWGC-directeur Geert Bekaert in Centraal- en Zuid-Europa herinnert eraan, dat Lord Plumer bij de inhuldiging in 1927 zei “He is not missing, he is here”.

“Met de restauratiewerken hernieuwt de organisatie deze belofte ten aanzien van alle Commonwealth slachtoffers en hun nabestaanden. De financiële steun van de Vlaamse Regering en de stad Ieper helpt ons de Menenpoort voor komende generaties in optimale staat te brengen. Dagelijks blijft de Ieperse bevolking haar dank betuigen met de Last Post Ceremonie. De Menenpoort vormt dan ook de verbinding – de poort als het ware – tussen de verschillende naties, volkeren en culturen die elkaar hier ontmoeten.”

Monument met veel betekenissen

Emmily Talpe, burgemeester van Ieper, bestempelt de Menenpoort als een van de grote uithangborden van de stad maar bovenal als monument met veel betekenissen.

“Een eerbetoon aan wie sneuvelde voor onze vrijheid, een herinnering aan ons verleden en ruimer aan het verlies dat oorlog met zich meebrengt. De poort symboliseert ook waarom onze stad haar engagement als Vredesstad met overtuiging opneemt. Toeristen zijn steevast onder de indruk maar ook voor Ieperlingen heeft de Menenpoort speciale betekenis. We zijn bijzonder verheugd met de restauratie door de Commonwealth War Graves Commission, met de steun van Vlaanderen en onze stad. De Menenpoort zal schitteren op haar 100e verjaardag in 2027”.

Foto: Visualisatie van het eco-dak, waarmee de Menenpoort in Ieper wordt uitgerust (foto Bressers Erfgoed).

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.