Minister Ingrid van Engelshoven van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft vandaag 2,5 miljoen euro beschikbaar gesteld voor het opknappen van Joodse begraafplaatsen. Het gaat om de grootste herstel- en restauratieoperatie van Joods erfgoed ooit.
Niet eerder werden zoveel historische Joodse objecten in het kader van één besluit aangepakt.
250 historische Joodse begraafplaatsen
Nederland telt circa 250 historische Joodse begraafplaatsen, verspreid over het land in steden en dorpen en soms ook in weidegebieden of bossen.
Een niet onaanzienlijk deel is niet meer in gebruik. Soms onherkenbaar, of men weet niets meer over het ontstaan van die begraafplaatsen en de gemeenschap die er ooit heeft geleefd en heeft bijgedragen aan het leven van dorp, stad of streek.
Met het beschikbare budget kan naar verwachting de helft van de Joodse begraafplaatsen worden opgeknapt. Ze zijn eigendom van het Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap, van Joodse en burgerlijke gemeenten en anderen. In totaal zijn 57 eigenaren betrokken.
Stille getuigen
Met het enorme project wil het Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap de Joodse geschiedenis van Nederland – van ruim 400 jaar – via de stille getuigen aan een breed en divers publiek zichtbaar en kenbaar maken.
Onder andere door het vertellen en beschrijven van verhalen en informatie te geven. Begraafplaatsen worden aangewend voor educatie en didactische aangelegenheden.
Joden hebben door de eeuwen heen hun bijdrage geleverd aan de vorming van de Nederlandse samenleving zoals we die vandaag kennen. Kleine en grotere bedrijven van Joodse origine zorg(d)en lokaal, nationaal en mondiaal voor werkgelegenheid. Rechtsgeleerden namen deel aan de totstandkoming van wet- en regelgeving. Kunst en cultuur werden door diverse Nederlandse Joden geformuleerd en overgedragen. Maar ook arme of ongeletterde Nederlandse Joden hebben vier eeuwen lang bijgedragen aan de maatschappij waarin wij leven.
‘Levende’ bewijs
Joodse begraafplaatsen en grafstenen zijn, voor wie de teksten op de grafstenen zou lezen, als het ware een geschiedenisboek over de tijd waarin de grafstenen zijn geplaatst. In sommige gevallen zijn zij nog het enig ‘levende’ bewijs van een bijna geheel verdwenen stuk regionaal Nederlands cultureel erfgoed.
Foto: Joodse Begraafplaats Nijkerkerveen (Gelderland).