Ga naar de inhoud

Handreiking Adviesstelsel Omgevingskwaliteit

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) hebben een Handreiking Adviesstelsel Omgevingskwaliteit gepubliceerd.  Dit omdat het komend jaar iedere gemeente een adviescommissie moet instellen.

Op het ogenblik organiseert elke lokale overheid de advisering op eigen manier, wat een veelvormige praktijk heeft opgeleverd.

De verplichting een adviesstelsel op te stellen vloeit voort uit de Omgevingswet, die volgens planning op 1 januari 2021 van kracht wordt. De huidige welstandscommissies en monumentencommissies komen in de Omgevingswet niet terug.

Veelkleurige praktijk

De Handreiking Adviesstelsel Omgevingskwaliteit ondersteunt gemeenten bij de keuzes die in het licht van de Omgevingswet gemaakt kunnen worden.

In tal van gemeenten is de traditionele welstands- en monumentencommissie uitgegroeid tot een adviescommissie ruimtelijke kwaliteit. In andere gemeenten wordt gebruik gemaakt van een stads- of dorpsbouwmeester. Daarnaast zijn ambtelijke adviseurs en supervisoren of kwaliteitsteams actief voor gebieden of voor thema’s.

De adviseurs hebben meer taken dan het adviseren over vergunningaanvragen voor verbouwingen en nieuwbouw. Vaak wordt al in een vroeg stadium geadviseerd hoe een initiatief kan aansluiten bij het gemeentelijke beleid. Het kan gaan om (ver-)bouwplannen met invloed op de openbare ruimte, veranderingen aan beschermde monumenten of in beschermde stads- of dorpsgezichten, of om advies over reclameborden, over energiemaatregelen, de opzet van nieuwbouwwijken of de transformatie van kantoren naar woningen.

Onder de Omgevingswet kan deze veelvormigheid nog steeds gestalte krijgen. De gemeenteraad bepaalt op welk moment en over welke onderwerpen advies gevraagd wordt aan de adviescommissie of de stadsbouwmeester.

Samenhangend adviesstelsel

De Omgevingswet biedt het bestuur meer ruimte een eigen afweging van belangen te maken, bij een beleid dat flexibel is en zo min mogelijk regels kent. Om die belangen, waaronder de kwaliteit van de bebouwing, goed te kunnen afwegen kan een onafhankelijk en deskundig advies behulpzaam zijn.

De Omgevingswet vergroot de keuzes van gemeenten voor de inrichting van het adviesstelsel. Alle gemeenten met rijksmonumenten zijn verplicht een adviescommissie in te stellen die minimaal over de rijksmonumenten adviseert, met uitzondering van archeologische monumenten. De wet voorziet niet in overgangsrecht, dus gemeenteraden wordt geadviseerd in elk geval voor het inwerkingtreden van de Omgevingswet zo’n commissie in te stellen. De adviescommissie komt voor op de ‘minimumlijst’ met maatregelen van de VNG.

Bredere taak

De commissie kan ook een bredere taak krijgen, de Tweede Kamer heeft daar zelfs op aangedrongen. De handreiking gaat in op de verschillende keuzemogelijkheden die een gemeente heeft.

In vijf stappen kan het huidige stelsel ‘Omgevingswetproof’ worden gemaakt. In twee aanvullende stappen kan een gemeente zijn adviesstelsel doorontwikkelen in de geest van de Omgevingswet: breder en vroeger in de processen. Daarvoor worden vier adviesrollen onderscheiden. De essentie van het nieuwe stelsel is samenhang in die adviesrollen.

De Handreiking Adviesstelsel Omgevingskwaliteit kwam tot stand met medewerking van het ministerie van BZK en is te downloaden van de websites van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit.

Foto: Luchtfoto van de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij (foto Hans Elbers).

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.