Ga naar de inhoud

Herbestemming watertoren Zwijndrecht wint watertorenprijs 2019

Eigenaar Isa Ambacht heeft gisteren (woensdag 11 december) voor de herbestemming van de watertoren te Zwijndrecht de watertorenprijs 2019 in de wacht gesleept. De award, ingesteld door de Nederlandse Watertoren Stichting (NWS), is de beleggingsinstelling met enig ceremonieel uitgereikt in het industriële erfgoed zelf.

De markante watertoren, een rijksmonument van 41 meter hoog, kreeg na jaren leegstand en verschillende plannen uiteindelijk een mooie nieuwe inrichting. Pal naast het gebouw, grenzend aan de Oude Maas, is bovendien de eerste Petit Place neergezet, een tiny house, modulair opgebouwd en duurzaam. Ontwerp: RoosRos architecten.

Dialoog

“De eigenaar is erin geslaagd voor de watertoren een goed plan te verwezenlijken. Door te luisteren naar kritiek op eerdere voorstellen is het resultaat verbeterd en het draagvlak vergroot”, aldus de jury.

Een lang traject met tegenslag en bezwaren van omwonenden, overheden en erfgoedorganisaties kan volgens de Nederlandse Watertoren Stichting frustrerend zijn voor de initiatiefnemer maar kan ook, bij de juiste insteek, leiden tot een dialoog die bijdraagt aan totstandkoming van een herbestemming.

Mede om die reden, maar vooral vanwege de kwaliteit van de herbestemming in het licht van zijn criteria besloot het bestuur unaniem de prijs toe te kennen aan ISA Ambacht.

Motivatie

De watertoren in Zwijndrecht behoort tot de weinige monumenten ter plaatse en is zeker het meest in het oog springende. Door zijn ligging is hij van ver zichtbaar, een landmark van de Zuid-Hollandse gemeente.

De toren, gebouwd in 1897, is ontworpen door F.A. de Jongh. Oorspronkelijk stond hij in het middelpunt van zuiveringsbekkens die zich concentrisch rondom bevonden. De toren had bij de bouw een ver uitkragend dak. Beide elementen zijn in de loop van de tijd verdwenen. De bekkens zijn gedempt en het dak is in 1964 vervangen door een tentdak dat niet uitsteekt buiten de reservoirommanteling. Een en ander ging ten koste van de kwaliteit van het karakteristieke silhouet aan de rivier.

Plannen

Sinds het jaar 2000 wordt de watertoren, in het verleden bezit van drinkwaterbedrijf Oasen, niet meer als zodanig gebruikt. Nadien zijn allerlei plannen gemaakt voor de toekomst het in eclectische, aan de Hollandse renaissance verwante bouwstijl opgetrokken bouwwerk: van terugrestaureren naar de oorspronkelijke situatie tot plannen waarbij de toren is opgenomen in een groter complex.

In alle gevallen blijven het gele metselwerk van de toren en de oorspronkelijke ramen onaangetast. De ontwerpen concentreren zich vooral op de top van het gebouw.

In een geval wordt daarop een enorme glazen cilinder geprojecteerd, in een ander een minder gigantische, maar nog steeds grote cilinder en een aangebouwd glazen trappenhuis.

Evenwichtig beeld

Uiteindelijk wordt een licht opgetild en uitkragend dak voorgesteld dat ruimte maakt voor een panoramavenster rond de hele toren en een eigenzinnige ornamentale beëindiging op de punt van het dak.

Daarmee is volgens de jury een evenwichtig beeld bereikt waar alle betrokken partijen zich in hebben kunnen vinden en dat recht doet aan de geschiedenis van het beeldbepalende bouwwerk zonder historiserend te zijn.

“Wel lijkt het er op”, schrijft de jury in haar rapport, “dat de concentratie op het uiterlijk enigszins ten koste is gegaan van de aandacht voor de te huisvesten functie. De verbouwing is niet toegespitst op specifiek gebruik. De toren kent prachtige ruimten, van de panoramaverdieping bovenin tot het sfeervolle reservoir en de mooie ruimten in de onderbouw. Je zou er een kantoor, tentoonstellingsruimte en een bruidssuite in kunnen huisvesten, maar door de open verbinding tussen de etages lijken de gebruiksmogelijkheden beperkt”.

“Dankzij de herbestemming heeft het landmark aan betekenis gewonnen voor de steden Zwijndrecht én Dordrecht en hun inwoners. Het heeft de potentie een aangename openbare plek aan de Oude Maas te worden”, aldus de jury.

Vervolg

In de toekomst is het de bedoeling om los achter de toren nog een laagbouw op te trekken.

“De impressies van ijle volumes die hiervoor getekend zijn ogen weliswaar intrigerend maar ze lijken nog niet meteen geschikt voor het huisvesten van een economisch draagkrachtige functie. Uiteraard is die toekomstige context van de toren belangrijk voor de kwaliteit van de locatie en daarmee het ensemble waarvan de toren deel uitmaakt”, zegt de Nederlandse Watertoren Stichting.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.