Staatsbosbeheer en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) hebben onderzoek gedaan naar de geschiedenis van bebossing in Nederland. De uitkomsten zijn vervat in een nieuw rapport: Historische schets van bossen en bosaanplant in Nederland, met aanbevelingen voor de toekomst.
Bossenstrategie
Aanleiding voor het onderzoek was o.a. de Bossenstrategie waarin minister Carola Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) eind 2020 aankondigde dat we de komende tien jaar in Nederland tien procent meer bos willen aanplanten. Want waar moet dat nieuwe bos komen, en hoe zou het er uit moeten zien?
Bosaanplant, aldus de rapporteurs, kan grote landschappelijke effecten hebben. Het ene type bos is het andere niet, niet qua aanzien en ecologie en evenmin wat betreft gebruiksmogelijkheden. “Verder is de keuze voor een locatie en type bos historisch gezien soms logischer dan een andere. Bij het zoeken naar plekken voor nieuw bos wordt in eerste instantie gekeken naar bestaande bosplaatsen, of plekken waarvan bekend is dat er bos heeft gestaan”.
Bos staat in Nederland pas vanaf circa 1850 gedetailleerd en landsdekkend op de kaart, een periode waarin in ons land bijna geen bos meer stond.
Kennis als basis
Kennis over de geschiedenis van de bebossing kan dus helpen keuzes te maken voor toekomstige bosbouw, zeggen Staatsbosbeheer en de RCE.
Hun rapport behandelt de geschiedenis van de bebossingen gedurende de afgelopen 250 jaar. Op hoofdlijnen worden de belangrijkste perioden van aanplant geschetst. Ook wordt ingegaan op de verschillende functies die bossen in de loop van de tijd hebben gehad.
Overzicht en doorkijk
Staatsbosbeheer en de RCE hebben een overzicht op papier gezet van de huidige bossen in relatie tot de aanwezige landschapstypen, met nadruk op de 19e en 20e eeuw en de diverse perioden van aanplant.
Niet alleen is van die tijd de meeste kennis voorhanden, vanaf eind 18e eeuw is pas sprake van wat we tegenwoordig bosbouw noemen (van Goor, 1993). Voordien ging het om bewuste bosaanleg, vooral bij buitenplaatsen en praaltuinen. Het rapport sluit af met een doorkijk naar de mogelijke toekomst van bos, gerelateerd aan de opgave vanuit de Bossenstrategie. Er wordt een lans gebroken om ook via aanleg van kleine landschapselementen als boomsingels en houtwallen bos aan te planten.
Meer bos voor het klimaat
In het Klimaatakkoord staat onder meer dat nieuw bos bijdraagt aan de opname van CO2 en een antwoord biedt op het voorkomen van hittestress. Tegelijk kan bos water langer vasthouden en is het een leverancier van biomassa.
Tenslotte wordt nieuw bos rond steden van belang geacht voor het opvangen van de toenemende recreatiedruk die de komende jaren is voorzien en de landschappelijke inpassing voor bijvoorbeeld zonneweiden.
Door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het College van Rijksadviseurs (CRa) zijn adviezen uitgebracht over de Bossenstrategie.
Download het rapport Historische schets van bossen en bosaanplant in Nederland