Plaats de Koloniën van Weldadigheid en de Neder-Germaanse Limes per direct op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. De Hollandse Waterlinies nog niet.
Ziedaar de adviezen aan het Werelderfgoedcomité over de drie Nederlandse nominaties voor de Werelderfgoedlijst, die expertiseorgaan ICOMOS vanmiddag (vrijdag 4 juni) bekend heeft gemaakt. ICOMOS erkent hierin de uitzonderlijke universele waarde ervan.
De verwachting is, dat het Werelderfgoedcomité over de nominaties tussen 23 en 27 juli zal besluiten.
Dossier aanpassen
Voor de Hollandse Waterlinies luidt het ICOMOS-advies het nominatiedossier aan te passen. Het expertiseorgaan vraagt zich af of het genomineerde erfgoed wel voldoende beschermd is tegen de grote ruimtelijke druk in sommige delen en vraagt Nederland daar kritisch naar te kijken.
Mocht het Werelderfgoedcomité het advies overnemen, dan kan binnen drie jaar een aangepaste nominatie worden ingediend.
Drie nominaties
De laatste Nederlandse inschrijving op de Werelderfgoedlijst was de Van Nellefabriek in Rotterdam in 2014. Dat UNESCO dit jaar drie nominaties met een (gedeeltelijk) Nederlandse achtergrond zal behandelden is uitzonderlijk. Normaal kan een land slechts een nominatie per jaar indienen.
Voor de vergadering van 2020 had Nederland de Hollandse Waterlinies voorgesteld, en in een gezamenlijke voordracht met België de Koloniën van Weldadigheid. Maar die vergadering ging vanwege de pandemie niet door. Voor 2021 heeft Nederland (samen met Duitsland) de Neder-Germaanse Limes genomineerd.
Vergadering Werelderfgoedcomité
Vanwege het uitstel van vorig jaar zal het overleg van het Werelderfgoedcomité dit jaar zeer uitgebreid zijn. Van 16 tot en met 31 juli bespreekt het comité meer dan 200 State of Conservation Reports en beoordeelt bijna 50 nominaties voor inschrijving op de Werelderfgoedlijst.
Naast inschrijvingen bepaalt het comité welke werelderfgoederen zodanig bedreigd worden dat ze op de Lijst van Werelderfgoed in Gevaar horen. In het uiterste geval kan het comité besluiten de Werelderfgoedstatus af te nemen.
Op het ogenblik verkeren 53 van de 1.121 Werelderfgoederen in gevaar, waaronder het historische centrum van Wenen en het regenwoud op Sumatra.
NOMINATIES UITGELICHT
Koloniën van Weldadigheid
Vanaf 1818 stichtte de Maatschappij van Weldadigheid in Nederland en België landbouwkolonies in onontgonnen gebieden. Doel was om een alternatief te creëren voor de slechte leefomstandigheden van de armen in de steden.
Door die bevolking naar het platteland te verplaatsen, zouden de steden worden verlost van een maatschappelijk probleem en zouden de paupers de kans krijgen een welvarend en ijverig leven op te bouwen. Vanaf 1819 werden ook ‘onvrije’ kolonies gesticht, de laatste in 1825. Op het hoogtepunt woonden in de koloniën circa 18.000 mensen.
Vier voormalige kolonies in drie onderdelen zijn genomineerd: de vrije kolonies Frederiksoord en Wilhelminaoord, de kolonie Wortel (Vlaanderen) die eerst een vrije kolonie was maar uitgroeide tot een onvrije kolonie, en de onvrije kolonie Veenhuizen.
Neder-Germaanse Limes
De Neder-Germaanse Limes liep 400 kilometer langs de Neder-Rijn, de grens van de Romeinse provincie Germania Inferior (Neder-Germanië), van het Rijnlandse massief ten zuiden van Bonn (Duitsland) naar de Noordzeekust (Nederland).
Gedurende meer dan 450 jaar vanaf het einde van de 1e eeuw voor Christus beschermde de grens het Romeinse rijk tegen Germaanse stammen. De eerste militaire bases werden in de laatste decennia voor Christus gebouwd om de Germaanse gebieden aan de overkant van de Rijn te veroveren. Nadat deze ambitie was mislukt, werd de linkeroever van de rivier omgevormd tot een versterkte grens. Aan de rand van de rivier werden militaire installaties van verschillende soorten en maten en bijbehorende civiele constructies en infrastructuren gebouwd.
De erfgoedsite illustreert de innovatieve kracht van Romeinse militaire ingenieurs op de uitdagingen die het dynamische landschap van een laaglandrivier met zich meebracht. Dat blijkt uit de positionering en het ontwerp van de militaire installaties en door waterbeheerwerken. De waterrijke omstandigheden hebben geleid tot een uitstekende bewaring van hout en andere organische overblijfselen.
Hollandse Waterlinies (uitbreiding Werelderfgoedsite Stelling van Amsterdam met de Nieuwe Hollandse Waterlinie)
De Hollandse Waterlinies vormen een verdedigingssysteem dat zich over 200 kilometer uitstrekt langs de rand van het bestuurlijke en economische hart van Nederland. Het bestaat uit de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam, Werelderfgoed sinds 1996.
Het systeem, gebouwd tussen 1815 en 1940, omvat een netwerk van 96 forten, dijken, sluizen, gemalen, kanalen en inundatiepolders, die samen Nederland beschermen door het principe van tijdelijke overstroming van het land toe te passen. Het is ontwikkeld dankzij de speciale kennis van de waterbouwkunde voor defensiedoeleinden die sinds de 16e eeuw door de Nederlanders werd bewaard en toegepast.
Elk van de polders langs de lijn van vestingwerken heeft zijn eigen inundatievoorzieningen.
Foto: Koloniën van Weldadigheid – Apotheek annex dienstwoning ‘Bitter en Zoet’ behorend bij de kolonie Veenhuizen (foto Nederlandse UNESCO Commissie).