Jonas in Amsterdam is verkozen tot Beste Gebouw van 2023 in Nederland. Voor het ontwerp tekende Orange Architects in opdracht van Amvest. Het woongebouw is volgens de vakjury een voorbeeldstellend project voor duurzaam, betaalbaar én collectief wonen in een dichtbevolkte stad. Jonas nam het op tegen elf andere genomineerden, waaronder de renovatie van 94 woningen in de Van der Pekbuurt in Amsterdam-Noord. Dat project kreeg de publieksprijs.
“Met het gebruik van natuurlijke materialen (biobased) en focus op sociale verbinding richt Jonas, evenals de vier categoriewinnaars zich op de thema’s van de toekomst”, aldus de jury.
Oproep
Tijdens de prijsuitreiking op donderdag 11 mei in De Koepel in Haarlem deed juryvoorzitter Ed Nijpels een oproep aan architecten, opdrachtgevers en beleggers om zich nog meer in te spannen voor de transitie naar een circulaire economie.
“Juist nu is de verbindende kracht van architectuur van belang. Het is daarom cruciaal dat deze voorbeelden op grote schaal navolging krijgen om het Nederlandse doel van 50 procent circulair bouwen in 2030 te halen”.
Jonas en de walvis
Geïnspireerd door het bijbelverhaal van Jonas die wordt opgeslokt door een walvis en daar aangenaam verblijft, zocht Orange Architects naar een manier om dit grote woongebouw van binnen avontuurlijk en behaaglijk te maken.
Daarin zijn de architecten dubbel en dwars geslaagd, oordeelt de jury. “De vlotte samenwerking tussen opdrachtgever Amvest, de ontwerpende en uitvoerende partijen heeft geleid tot een spectaculair, verhalend ‘woonlandschap’ met grensverleggende oplossingen voor ruimtelijke, technische en duurzame uitdagingen. Met maar liefst 70 procent van de 273 woningen valt het in de categorie betaalbare huur, waardoor wonen in Jonas toegankelijk is voor een breed publiek. Daarbij heeft het meerdere openbare binnen- en buitenruimtes, waarmee het zich buitengewoon genereus opstelt naar zijn omgeving”.
Erfgoed weer klaar voor de toekomst
De renovatie van de Van der Pekbuurt door Ibelings van Tilburg architecten in opdracht van de Stichting Ymere en Dura Vermeer is als gezegd bekroond met de publieksprijs.
Op het eerste gezicht lijkt er weinig veranderd, maar juist die bescheidenheid maakt de renovatie van de 94 woningen volgens de jury bijzonder. “Volledig gerenoveerd, een nieuwe fundering, voorbereid op het warmtenet en een plattegrond die aansluit bij de huidige woonwensen. Een wijk die al 100 jaar staat, is met respect voor erfgoed weer klaargemaakt voor de toekomst”.
Categoriewinnaars
Particuliere Woonbeleving
Architectenbureau: Team V Architectuur
Opdrachtgever: Lingotto
Uit het juryrapport:
HAUT in Amsterdam is op veel fronten geslaagd en is vernieuwend door de combinatie van materiaalgebruik, woonbeleving en expressie in de stad. Als baken biedt het gebouw vanuit verschillende hoeken steeds een ander gevelbeeld, met daarachter een grote variatie aan appartementen.
Naast energiebesparende maatregelen en gebruik van zonnepanelen – zowel op het dak als in de gevel – is bijzondere aandacht besteed aan milieubewust materiaalgebruik. De 73 meter hoge toren is vrijwel volledig geconstrueerd met hout, wat voor deze hoogte uitzonderlijk is. HAUT bewijst dat houtbouw er niet per se houtachtig hoeft uit te zien – je er architectonisch alle kanten mee op kunt en je er bijzonder prettig kunt wonen.
Leefbaarheid en Sociale Cohesie
Lieven blok 6 ABC en blok 8 ABCD
Architectenbureau: KENK Architecten
Opdrachtgever: Lieven de Key
Uit het juryrapport:
Lieven, eveneens in Amsterdam, weet op vernuftige wijze stedelijke verdichting te verenigen met de verwezenlijking van een luwe, groene openbare ruimte en voegt betaalbare woningen toe aan de stad.
Er is lof voor de samenhang in het plan die mede voortkomt uit de samenwerking tussen architecten en opdrachtgever. De middelhoge baksteenblokken, die zich rustig tussen de bestaande bebouwing voegen, ziet de jury als voorbeeld voor de verdichting waar steden nu voor staan. “Een krachtig en uitgebalanceerd project, dat toont hoe je goede woningen bouwt voor mensen met een kleine portemonnee”.
Identiteit en Icoonwaarde
Architectenbureau: Powerhouse Company
Opdrachtgever: BunkerToren BV (RED Company and Being)
Uit het juryrapport:
Dit gebouw in Eindhoven heeft een wow-factor; de jury is onder de indruk van de trefzekere ingreep die het vervallen gebouw weer kracht heeft gegeven en prijst de moed om het niet te slopen.
De jury ziet dat veel aandacht in de afwerking van de gevel is besteed. “De kracht schuilt in behoud van het erfgoed, dat met eerbied is behandeld, en letterlijk de basis vormt voor de woontoren. Een prachtig – echt Eindhovens – icoon voor de stad, en de onbetwiste winnaar in deze categorie”.
Stimulerende omgevingen
Architectenbureau: Ard de Vries en Donna van Milligen Bielke
Opdrachtgever: gemeente Groningen
Uit het juryrapport:
De jury is het eens over de unieke publieke plek die met de Kunstwerf is gecreëerd in de stad Groningen. Een plek die uitnodigt tot verblijf en ontmoeting, met meerwaarde voor zowel de gebruikers als passanten en omwonenden.
“Stedenbouwkundig is het knap ingepast rond de historische villa, waarbij een mooie doorloop is gemaakt met fijne hoekjes en zitnissen, waarin de achtertuindeuren van de aangrenzende woningen zijn geïntegreerd. De architectonische compositie is ijzersterk, en de details zijn verzorgd, ondank het beperkte budget. Nu al is duidelijk dat deze publieke ruimte werkt, en de Kunstwerf wordt herkend als een nieuwe hotspot”.
Foto: Jonas in Amsterdam is volgens de jury een spectaculair, verhalend ‘woonlandschap’ met grensverleggende oplossingen voor ruimtelijke, technische en duurzame uitdagingen.