Met het kappen van 120 populieren begint Kasteel de Haar in Haarzuilens bij Utrecht op 16 februari met het sluitstuk van de grootschalige park- en tuinrestauratie. Het park, 100 jaar geleden onder leiding van tuinarchitect Henri Copijn aangelegd, is bijzonder vanwege de gekozen eclectische verschijningsvorm met zowel geometrische patronen als delen in landschapsstijl.
Het sluit geheel aan bij de ideeënwereld van toenmalig opdrachtgever baron Van Zuylen van Nijelvelt en diens architect Pierre Cuypers. De restauratie van het park draagt bij aan het totaalbeeld van kasteel, collectie, park en tuinen als ‘Gesamtkunstwerk’.
Rijksmonument
Kasteel de Haar geldt als het grootste en meest luxueuze kasteel van Nederland en behoort tot de internationale top van historische buitenplaatsen. Het kasteel zelf, maar ook het park en de tuinen zijn rijksmonument.
In 2001 ontwikkelde landschapsarchitect Michael R. van Gessel een masterplan voor de restauratie van het park en de tuinen. Uitgangspunt waren de kaart van H. Copijn uit 1909 en de kaart van P.J.H. Cuypers uit 1896. Nadat de benodigde fondsen waren geworven werd 10 jaar geleden met de opknapbeurt een begin gemaakt. Tussen 2005 en 2014 zijn onder meer de Romeinse tuin, de rozentuin, de buxustuin, het hertenkamp, het landschapspark Limburg en het Kerkeiland gerestaureerd. Dit jaar worden het Grote Cour (het voorplein van het kasteel), het Kleine Cour, de Menagerie (letterlijk dierentuin ) en een deel van het entreegebied aangepakt.
Hoogwerker
De parkrestauratie begint met de kap van de 120 populieren in het entreegebied, grenzend aan de Rijndijk. De bomen zijn kaprijp en worden met behulp van een hoogwerker weggehaald. Eerst worden de kronen ingenomen, waarna de populieren waarvan dan nog slechts staken over zijn, worden geveld.
Het kappen is een ingewikkeld proces, omdat veel aandacht nodig is voor het sparen van omliggende bomen zoals de eiken aan de Rijndijk en waardevolle bomen in het bestaande bos op het terrein van De Haar.
De te kappen populieren dateren uit de jaren vijftig. In die periode werd het beheer van buitenplaatsen steeds kostbaarder. De verkoop van het hout voor de productie van papier, klompen en lucifers leverde in die tijd veel op. Vroeger was het zelfs zo dat als hij een kind kreeg, de boer populieren platte langs de sloten. Zodra de nazaat 25 jaar was, waren de populieren kaprijp en kon met de opbrengst het huwelijk betaald worden.
Rentmeester
Ook de rentmeester van Kasteel de Haar plantte in de jaren vijftig populieren met als doel er na een kwart eeuw opbrengsten uit te halen. Toen de bomen echter kaprijp waren, bleken de kosten van het oogsten hoger dan de opbrengst. Reden waarom de populieren bleven staan tot de houtprijs weer zou stijgen, maar dat gebeurde niet.
Inmiddels wordt het uit veiligheidsoverwegingen noodzakelijk geacht tot kap over te gaan. Bovendien heeft de gemeente Utrecht Kasteel de Haar dringend verzocht de populieren te verwijderen. Dit omdat de eiken aan de Rijndijk die de gemeente heeft geplant, door de populieren onvoldoende tot volledige groei komen.
De parkrestauratie is mede mogelijk gemaakt door het VSB fonds, Stichting Dioraphte, het Prins Bernhard Cultuurfonds, de provincie Utrecht (Erfgoedparels) en Stichting Kasteel de Haar.