De Nederlandse geschiedenis is een verhaal van water. Het landschap is door waterbeheer gevormd. Gemalen, kanalen en sluizen tonen onze inventiviteit en pogingen om het water naar onze hand te zetten.
De omgang met water en de ingrepen van vroeger kunnen kennis leveren voor opgaven van nu. Daarom onderzoeken de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA, het kenniscentrum voor de waterschappen) hoe kennis over de bodem, het watersysteem en cultuurhistorie voordelen opleveren voor de opgaven van vandaag en morgen.
Nog steeds van nut
In de praktijk blijken vergeten watergebruiken, (water)structuren in het landschap en oude kunstwerken nog steeds van nut.
Zo worden in Noord-Brabant oude watermolens opnieuw gebruikt om water langer vast te houden en onderzoekt Rijkswaterstaat of zij in onbruik geraakte dijken in Groningen weer kan inzetten tegen hoger water. Ook vergeten technieken om droogte tegen te gaan, zoals ‘vloeiweiden’ in Gelderland, blijken nog altijd bruikbaar.
Volgens Bas van der Wal, onderzoekscoördinator bij STOWA, staat Nederland de komende jaren voor grote uitdagingen op het gebied van waterbeheersing en waterkwaliteit. “Bij de maatregelen tegen overstromingen en droogte en bij het ecologische herstel van watersystemen houden de waterschappen al rekening met landschapshistorie en het erfgoed. Maar dat het ook een kennisbron kan zijn waar een deel van de oplossing in gevonden kan worden, is vernieuwend”.
Andere strategieën nodig
Klimaatverandering en een steeds groter wordende druk op watersystemen vereisen andere strategieën om de waterkwaliteit en waterveiligheid te verbeteren.
Vergeten ‘lokale kennis’ over water en waterbeheer kan – zoals uit voornoemde voorbeelden blijkt – opnieuw bruikbaar zijn bij deze uitdagingen. Omdat in het dagelijks werk van waterschappen het gebruiken van erfgoed (nog) niet vanzelfsprekend is, komen vanaf september erfgoedprofessionals en waterschappers bij elkaar om samen te onderzoeken hoe deze vergeten kennis optimaal benut kan worden.
Blijf op de hoogte
Namens STOWA en de RCE begeleidt Witteveen + Bos het project. Wie geïnteresseerd is in het thema Water en Erfgoed en op de hoogte wil blijven, kan mailen naar arjan.conijn@witteveenbos.com
Foto: Bastion Bult van Ketjen (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed).