Het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden zet de Romeinse sarcofaag van Simpelveld vanaf deze week in de schijnwerpers met een grootscheepse restauratie en onderzoek, live in het RMO. Bezoekers kunnen meekijken en vragen stellen.
Toen de 2,5 meter grote zandstenen kist in 1930 in Limburg werd gevonden, was hij in stukken gebroken. Vandaag de dag zijn de negentig jaar oude constructie onder de sarcofaag en de restauraties hard aan vervanging toe. Daarom wordt de kist nu weer helemaal uit elkaar gehaald, opnieuw in elkaar gezet en voorzien van een modern frame.
Daarnaast wordt gezocht naar sporen van beschildering, en hoopt het museum te achterhalen of het klontje ijzer op de bodem van de kist inderdaad een verroest mesje is. Gewerkt wordt op doordeweekse dagen in een speciaal gebouwd atelier met doorkijkwanden. De actuele werktijden staan op www.rmo.nl/simpelveld Daar ook prijkt wekelijks een update over de vorderingen. De werkzaamheden duren naar verwachting tot in januari 2021.
Beeldhouwwerk
De sarcofaag van Simpelveld uit ca. 300 na Chr. is bijzonder vanwege het beeldhouwwerk aan de binnenkant. Op de wanden is de grafeigenaresse afgebeeld, te midden van haar bezittingen in de luxe kamers van haar villa.
Toen de kist in Simpelveld werd opgegraven, was hij in stukken gebroken. Hij is destijds op een houten onderstel gezet en diverse malen opgeknapt. Inmiddels is dit onderstel instabiel en zijn de restauraties, lijmen en vulmiddelen verouderd. Zonder nieuw onderstel en herstel van voorgaande ingrepen, ontstaat volgens het RMO bij verplaatsing mogelijk schade op nieuwe plekken en zijn scheuren langs de kwetsbare oude verlijmingen niet uitgesloten.
Aanpak
Voordat de restauratoren de sarcofaag opnieuw uit elkaar halen, nemen ze de kwetsbare oude restauraties onder de loep. Ter plekke onderzoeken ze hoe ze de lijmen en vulmiddelen kunnen verwijderen en vervangen zonder de 800 kilo zware kist te beschadigen.
Of de kist in het verleden wel of niet met ijzeren pennen in elkaar is gezet, wordt onderzocht met röntgenopnamen. In het roestige klompje ijzer op de kistbodem hoopt het museum textielresten te vinden, die kunnen wijzen op kleding of andere stoffen die in het graf zijn meegegeven.
Steun
De live restauratie in de museumzaal wordt uitgevoerd met steun van de Vereniging Rembrandt en de Turing Foundation, binnen het initiatief De kracht van onze Nederlandse collecties. Partners in het onderzoeks- en restauratieproject zijn René Gerritsen (kunst- en onderzoeksfotografie) en CROWN Fine Art BV.
Vlak naast het grafveldje in Simpelveld heeft het Rijksmuseum van Oudheden tussen 1937 en 1947 twee villagebouwen opgegraven, waaronder de villa waar de begraven dame vermoedelijk woonde.
De gevonden plattegrond laat overeenkomsten zien met de afgebeelde villa aan de binnenkant van de sarcofaag. Bij de opgravingen kwamen muurschilderingen, stenen kelders en veel aardewerk aan de oppervlakte. In de kist zijn crematieresten, sieraden en parfumflesjes aangetroffen.
Waarschijnlijk lagen er meer grafgiften in, maar het gat in een van de kistwanden doet vermoeden dat rovers de kist in het verleden deels hebben leeggehaald. Uit onderzoek naar het botmateriaal in 2016, bleek dat de dame van Simpelveld tussen 35 en 50 jaar oud was toen ze stierf, en een goed leven leidde, zonder zware arbeid.
Vervolgonderzoek Romeinse villa’s in Limburg
De restauratie van de sarcofaag van Simpelveld is volgens het RMO een goede aanleiding opnieuw te kijken naar de grafgiften en nader onderzoek te doen naar de relatie met twee nabijgelegen graven.
Daarnaast zijn er plannen voor een groot onderzoeksproject naar de twintig Romeinse villaterreinen die het museum in de vorige eeuw in Limburg heeft opgegraven. Simpelveld bevindt zich in een regio met veel luxe Romeinse villa’s en bijbehorende rijke graven. Het gebied strekt zich uit van Noordwest-Frankrijk, via Midden-België tot Keulen. In de Romeinse tijd is daar veel geld verdiend met de graanhandel.