Ga naar de inhoud

Meer dan vijf eeuwen militaire geschiedenis op kaart

militaire

Fort

Waar liep de Stelling van Amsterdam? Hoe groot was het inundatiegebied van de Nieuwe Hollandse waterlinie? of Waar bevinden zich Duitse bunkers uit WO II? Op dit soort vragen geeft de nieuwe digitale kaart van ons militaire erfgoed antwoord.

Het instrument, ontwikkeld door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) in samenwerking met het platform Militair Erfgoed, maakt integraal deel uit van de Landschapsatlas, die in de loop van dit jaar verder zal worden uitgebreid. In de volledig digitaal te raadplegen atlas komen allerlei thema’s aan bod zoals de eerder verschenen kaart over verstedelijking.

Ook losse objecten

De Militaire Landschapskaart geeft niet alleen locaties weer van militaire linies, maar ook van losse objecten, zoals kazematten en bunkers, vanaf de Opstand tegen de Spaanse Filips II tot en met de Koude oorlog; meer dan vijf eeuwen militaire geschiedenis zijn op de kaart gezet.

Het is voor het eerst dat er zo’n volledig overzicht over dit onderwerp beschikbaar is. De kaart bestaat uit diverse tijdslagen die ook afzonderlijk zijn te raadplegen. De kaart is voor iedereen die zich interesseert voor de zichtbare en soms ook minder zichtbare sporen die militaire acties in het Nederlandse landschap hebben achtergelaten.

De rijksdienst heeft een speciale website voor cultuurlandschap ingericht: www.landschapinnl.nl. Op deze site is niet alleen te lezen over het militaire landschap, maar ook over andere landschapsthema’s, zoals agrarisch landschap, stedenbouw, infrastructuur en maritiem landschap. De militaire landschapskaart is te bekijken via landschapinnl.nl/militaire-landschapskaart

Militair landschap

Nederlanders zijn er van oudsher goed in het water naar hun hand te zetten; om het terug te dringen of juist in te zetten voor militaire doeleinden. Bij inundatie werd een uitgestrekt gebied expres onder water gezet met als doel de vijand tegen te houden of in ieder geval flink te hinderen.

Vanaf de 16e tot en met de 20e eeuw was inundatie een belangrijk wapen om de steden te beschermen tegen vijandelijke invallen. Er werden tientallen linies en stellingen aangelegd: ingenieuze systemen van waterwerken bestaande uit sluisjes, stuwen en dammen. Die systemen strekken zich uit over provincie- en gemeentegrenzen en vormen tot op de dag van vandaag landschappelijke ensembles. De waardering voor dit soort erfgoed groeit; de Stelling van Amsterdam is werelderfgoed en de Nieuwe Hollandse Waterlinie wordt dit jaar integraal aangewezen als rijksmonument.

Foto: Fort Uitermeer in Weesp is onderdeel van de Stelling van Amsterdam (bron Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed).