De Gouden Koets is tijdelijk terug in Amsterdam, de stad die hem in 1898 aan koningin Wilhelmina schonk.
Het voertuig pronkt in glazen behuizing op de binnenplaats van het Amsterdam Museum. In zes zalen worden uiteenlopende verhalen over het immateriële erfgoed uitgelicht. Honderden cultuurhistorische objecten, schilderijen, Oranjesnuisterijen, kledingstukken, spotprenten, foto’s en bewegende beelden geven een veelzijdig beeld van de geschiedenis en het gebruik van het rijtuig.
De Gouden Koets oogst na ruim vijf jaar restauratie bewondering en protest. Voor de een symboliseert het rijtuig het sprookje van de monarchie; op Prinsjesdag verlangen massa’s naar een glimp van het koninklijk paar. Antimonarchisten daarentegen zien de koets als een overdaad aan pracht en praal.
Ophef is er de laatste jaren vooral over het linkerzijpaneel. Daarop zijn halfnaakte bewoners van de voormalige Nederlandse koloniën afgebeeld die onderdanig schatten aanbieden aan de ‘Nederlandse Maagd’.
Pro en contra in het debat ontmoeten elkaar in de stevige coverstory van MONUMENTAAL nr. 6 – 2021 die vanaf dinsdag 7 december verkrijgbaar is.
Halve eeuw werelderfgoed
In de nieuwe MONUMENTAAL ook aandacht voor het UNESCO Werelderfgoedverdrag dat volgend jaar vijftig jaar bestaat. Een mijlpaal waarvan de viering met enig ceremonieel gepaard gaat.
Werelderfgoed wordt immers dusdanig belangrijk gevonden dat we het ongeschonden aan toekomstige generaties willen doorgeven. Het gaat om culturele of natuurlijke monumenten dan wel een combinatie van beide. In alle gevallen zijn de locaties voor de mensheid onvervangbaar.
Nederland mocht in 2021 liefst drie nieuwe werelderfgoederen verwelkomen: de Neder-Germaanse Limes – de voormalige grens van het Romeinse Rijk – (gekandideerd samen met Duitsland), de Koloniën van Weldadigheid (met België) en de Hollandse Waterlinies. Erkenning van die locaties is het verheugende resultaat van langdurige inspanningen.
Natuurzin
Ze is de beroemdste Staatsbosbeheerder: Marieke Schatteleijn, de boswachter die in het tv-programma BinnensteBuiten bij collega’s langsgaat en de kijker de mooiste natuur van Nederland voorschotelt. Onlangs verscheen haar eerste boek, Natuurzin. Geniet van de rijk van fraaie beelden voorziene reportage over en met haar in MONUMENTAAL nr. 6.
Ook in Natuurzin reist Schatteleijn het land door en ontmoet ze collega-boswachters. In haar favoriete natuurgebieden vertelt ze over hoe natuur ons gezonder, gelukkiger en creatiever kan maken. Dat doet ze op ontwapenende manier; nooit voelt de lezer zich belerend toegesproken.
Reiger op de feestdis
Kastelen in Nederland verzorgen traditiegetrouw uiteenlopende kerstactiviteiten. Op Loevestein en Amerongen bijvoorbeeld zijn dit jaar feestelijk gedekte buffettafels te bewonderen. Majestueuze onderkomens als het 17e-eeuwse Kasteel de Essenburgh in Hierden serveren exclusieve diners, al dan niet vervat in meerdaagse arrangementen.
Met het oog op feestmaand december dook MONUMENTAAL in de geschiedenis van uitgebreide kerstdiners en andere grote feestmalen. In Vlaanderen verscheen in de middeleeuwen zelfs bruine beer op tafel.
Afgebrande molen Ceres maalt straks als vanouds
Korenmolen Ceres in Bovenkarspel viel op 31 december 2019 ten prooi aan een vernietigende vlammenzee, vrijwel zeker veroorzaakt door vuurwerk.
Op Nieuwjaarsdag restte slechts het zwartgeblakerde en gehavende achtkant. Met de inzet van velen wordt met succes gewerkt aan herbouw. Naar verwachting is de heropening in maart 2022. In MONUMENTAAL nr. 6 een voorproefje.
Vlaanderen beschermt laatste meesterwerk Pieter De Bruyne
De Woning Van Schuylenbergh te Aalst in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen is beschermd als monument. Het is het laatste meesterwerk van interieurarchitect en designer Pieter De Bruyne en om verschillende redenen een uitzonderlijk huis.
De Bruyne (1931-1987) behoort tot de meest gerenommeerde interieurontwerpers en designers van Vlaanderen. Zijn oeuvre overspant ruim drie decennia. Het omvat tweehonderd ontwerpen van meubels en objecten plus bijna evenveel ontwerpen van interieurs en gebouwen.
Vooral zijn latere werk wordt internationaal beschouwd als baanbrekend. Het leverde De Bruyne de eretitel ‘pionier van het postmodernisme’ op, schrijft Evert Vandeweghe in de nieuwe MONUMENTAAL.
Sint Bavo: ‘Hemels Jeruzalem’ op aarde
Over gotische kerken zijn de afgelopen jaren verscheidene omvangrijke monografieën verschenen. Nu is daar een vuistdik boek aan toegevoegd over de Grote of St.-Bavokerk in Haarlem, een van de fraaiste en in bouwkundig opzicht belangrijkste kerken van Nederland.
Het godshuis domineert Haarlem exact vanuit het topografisch midden. Ook MONUMENTAAL vroeg zich af hoe het mogelijk is dat een stadje van destijds 8.000 inwoners deze kerk heeft kunnen bouwen.
Kasteel Twickel komt tot leven
Wie een kasteel of landhuis bezoekt, weet: hier staat geschiedenis. Het gebouw, het interieur, de omgeving en zijn (voormalige) bewoners vertellen over het leven ter plaatse.
Onderzoekers van Palamusto (PALace MUseum of TOmorrow) bestuderen gedurende drie jaar kastelen door heel Europa. Dit om een zo volledig mogelijk beeld te krijgen van de architectuurgeschiedenis en de hof- en residentiecultuur. In Nederland bekeken zij Twickel in het Twentse Ambt Delden. MONUMENTAAL keek mee.
Eigenzinnig genie
Willem Nicolaas Rose, toenmalig stadsarchitect van Rotterdam, was een man met internationale allure. In 1863 werd hij door Thorbecke betrokken bij de plannen voor een nieuw paleis voor de Staten-Generaal in Den Haag. Het paleis kwam er nooit.
Rose’s vriend de bouwkundige Johan Frederik Metzelaar noemde hem ‘een hoogst bekwaam ingenieur en zijn tijdgenoten ver vooruit’. Voor het behoudende Den Haag was de man echter domweg te revolutionair. De residentie was niet rijp voor zijn vernieuwende en eigentijdse bouwstijl.
MONUMENTAAL nr. 6 verhaalt over het hoe en waarom.
EN VERDER
Tot slot in de nieuwe MONUMENTAAL – naast de vaste rubrieken Actueel, Beeldspraak, Boeken en Etalage – onder andere een column van de zopas aangetreden rijksbouwmeester Francesco Veenstra over de renovatie van het Binnenhof en een impressie over de verhuizing van Natuurmonumenten naar Amersfoort.
MONUMENTAAL nr. 6 – 2021 is vanaf 7 december verkrijgbaar.
Foto: De Gouden Koets in glazen behuizing (foto Monique Vermeulen).