In 1963 bracht Folkert Haanstra in de aula van de Hogere Burger School (HBS, later Openbaar Lyceum) aan het Zuideinde in Meppel een muurschildering aan met een thema uit de Griekse mythologie: De strijd tussen Poseidon en Pallas Athene over de naamgeving van Athene.
Begin 2020 werd bekend dat het voormalige schoolgebouw deels gesloopt en verbouwd zou worden ten behoeve van een woonbestemming.
Onderzoek
De Werkgroep Monumentale Kunst (WMK) van erfgoedvereniging Bond Heemschut nam contact op met de gemeente Meppel. Vanwege de kunst- en cultuurhistorische waarde van de muurschildering werd besloten onderzoek te doen naar de mogelijkheid deze te verwijderen en te herplaatsen.
Ornament Restauratie nam die klus op zich. Uitkomst: verwijdering kan slechts op één manier en wel via de zogenoemde staccomethode, die zelden wordt toegepast.
Zoals veel kunstenaars uit de wederopbouwperiode experimenteerde Haanstra met materialen en technieken. Voor de muurschildering gebruikte hij een soort acrylaatverf die toentertijd volop in ontwikkeling was. Het gladde oppervlak van de schildering maakte uitname via de gebruikelijker strappomethode echter onmogelijk. Met die techniek wordt een muurschildering in grote delen van de achterliggende muur ‘gerold’.
Bij de staccomethode was verwijdering in kleinere delen en met meeneming van de achterliggende stuclaag aan de orde, een tijdrovend en dus financieel kostbaar proces.
Betrokkenheid Meppelaars
Gevreesd werd dat het benodigde bedrag niet met fondsen kon worden geworven. Maar daar was buiten de betrokkenheid van de Meppelaars gerekend.
Veel oud-leerlingen die tijdens hun schoolperiode de muurschildering hadden gezien, bekleden nu topfuncties. Door bemiddeling van de gemeentelijk projectleider en een bevlogen erfgoedbeschermer werden wegen gebaand voor de WMK die de subsidieverzoeken indiende en onderbouwde. Binnen driekwart jaar was het totale bedrag rond.
Er was sprake van ‘een perfecte maar ook buitengewoon plezierige samenwerking en ook de schooldirectie liet zich niet onbetuigd’: alle aanpassingen in de aula van de regioschool Stad en Esch in Meppel werden aangebracht en fysieke hulp geboden.
Januari vorig jaar is de muurschildering in tien delen afgenomen. Die zijn voor de restauratie vervolgens op honingraatpanelen geplaatst. Op 13 november 2021 is het kunstwerk in de aula van Stad en Esch herplaatst.
Daadkracht en vooruitgangsoptimisme
De muurschildering van Haanstra behoort tot de zogeheten wederopbouwperiode (1946 – circa 1972) die gekenmerkt wordt door daadkracht en vooruitgangsoptimisme.
Men wil onderwijs – ook middelbaar – voor jongens én meisjes. Kunstenaars pogen kunst in de werk- en leefomgeving van mensen te brengen, ervan overtuigd dat dit het beschavingsniveau en het welzijn bevordert.
Monumentalist in hart en nieren
Folkert Haanstra (1920-1985) vervaardigde naast vrij werk ongeveer 70 monumentale werken in de noordelijke provincies. Hij was monumentalist in hart en nieren want naast muurschilderingen maakte hij mozaïeken en werken van metaal en beton.
Behalve beeldend kunstenaar was hij docent aan de kunstacademie Minerva in Groningen.
De plechtige gelegenheid voor alle bij het project betrokkenen om de muurschildering op de nieuwe locatie in ogenschouw te nemen, moest vanwege coronamaatregelen worden afgelast. Maar uitstel betekent volgens de WMK van Heemschut geen afstel. “Zodra het kan wordt het glas op dit voorbeeldig verlopen traject geheven”.
Partners
Ornament Restauratie verzorgde de uitname en restauratie; Van Sabben Oud-Nederlandsche Tegelwerken de herplaatsing.
Behoud van het kunstwerk is in natura gesteund door Schavast en Stad en Esch en financieel mogelijk gemaakt door het Waarborgfonds Meppel, de gemeente Meppel, de provincie Drenthe, de Stichting Beeldende Kunst Meppel, het Prins Bernhard Cultuurfonds Drenthe, het Burger Weeshuis Meppel, Rotary Club Meppel en de Werkgroep Monumentale Kunst van Heemschut.