Kasteel Nederhorst in het dorp Nederhorst den Berg (gemeente Wijdemeren) komt vrijwel zeker in handen van Stadsherstel Amsterdam. Het is het eerste kasteel in bezit van de erfgoedorganisatie.
Het rijksmonument heeft de afgelopen 60 jaar tal van ondernemingen gehuisvest, zoals de Toonderstudio’s en verschillende ICT-bedrijven. De laatste jaren bleek die functie moeilijk voort te zetten, gegeven marktconforme eisen.
Eigenaar de Harmine Wolters Stichting heeft diverse mogelijkheden bekeken en als nieuwe toekomst gekozen voor een woonfunctie, in lijn met de oorsprong van het vroeg 14e-eeuwse kasteel.
Van kantoor- naar woonfunctie vergt flinke financiële armslag die de Harmine Wolters Stichting ontbeert. Reden voor een zoektocht naar een partij die haar ambitie kan verwezenlijken. De keus viel op Stadsherstel Amsterdam, een kapitaalkrachtige instelling met reputatie op het gebied van wonen. Als beoogd eigenaar garandeert de erfgoedorganisatie behoud van het kasteel en het landgoed.
Publiekstoegankelijk
Stadsherstel Amsterdam heeft de afgelopen jaren als restaurerende organisatie meer dan 600 panden in een straal van 45 kilometer rond de hoofdstad verkregen, gerestaureerd en daarmee behouden voor de toekomst.
Veel van die gebouwen zijn openbaar. Stadsherstel wil dat om te beginnen voor de tuin van De Nederhorst. Maar ook de publieke toegankelijkheid van het kasteel zelf blijft volgens de erfgoedorganisatie gehandhaafd. Door de burcht weer een woonfunctie te geven is dat mogelijk.
Bedoeling is woningzoekenden, in het hogere- en middensegment en/of starters, de gelegenheid te geven op deze bijzondere cultuurhistorische locatie, midden in het groen te laten wonen.
In het huidige schetsontwerp voor het kasteel zijn betaalbare huurappartementen tussen 40 en 115 vierkante meter opgenomen.
Gemeente Wijdemeren
Stadsherstel Amsterdam wil zorgen voor gevarieerde samenstelling van de woningvoorraad en haar bewoners en draagt naar eigen zeggen bij aan de sociale- en economische doelstelling van de regio in het algemeen en de gemeente Wijdemeren in het bijzonder, door het scheppen van huizen in het middensegment van de huurmarkt.
Voorlopige plannen zijn al aan de plaatselijke overheid voorgelegd. Binnenkort voert Stadsherstel ook met de buurt overleg.
Het spreekt voor de erfgoedorganisatie voor zich dat de bestaande samenwerking met lokale organisaties zoals de Historische Kring, Stichting Godard en scholen wordt gecontinueerd.
Historie
De oudste vermelding van het huidige kasteel voert terug naar het jaar 1304. Zeven eeuwen zorg en beheer hebben geleid tot een burcht met landgoed van circa vijf hectare.
Het landgoed in Nederhorst den Berg is ontsloten door een monumentaal hek en een oprijlaan met eeuwenoude eiken. Die laan leidt naar het ruime centrale voorplein waaraan het kasteel met slotgracht, koetshuis (18e -eeuws) en enkele hofjes met bijgebouwen zijn gesitueerd.
Het kasteel zelf is rechthoekig met vier hoektorens. Het is ontstaan uit een donjon, een middeleeuwse versterkte woontoren, waarvan nog muurwerk in de zuidelijke gevel aanwezig is. In de loop van de eeuwen is het gebouw steeds verder uitgebreid en verfraaid.
Kasteel Nederhorst heeft in zo’n lang tijdbestek verschillende eigenaren gehad. Met uitzondering van de families Van der Horst (negen generaties tot 1560) en Van Reede (zeven generaties) zijn er weinig families geweest die het kasteel langere tijd in bezit hadden dan wel er voor langere tijd woonden.
Het was vooral Godard van Reede (1588-1648) die het gebouw vergrootte en verfraaide tot een – naar Hollandse begrippen – fors bemeten gebouw met torens.
Later, rond 1700, heeft Godard van Tuyll van Serooskerken het huis gemoderniseerd en kreeg het het karakter van buitenplaats met symmetrisch aangelegde tuin.
Eigenaren
De eerste Amsterdamse eigenaar was John Hope (1737-1784), een bankier en niet van adel. De tweede werd Jan Lourens Jonker in 1959. Hij herstelde het inmiddels vervallen kasteel in oude luister.
Januari 1971 verwoestte een grote brand het kasteel waarbij ook het daarin aanwezige archief en de aanwezige kunstcollectie verloren gingen. Opnieuw werd herstel voortvarend ter hand genomen en werd het eigendom aan de Harmine Wolters Stichting, genoemd naar zijn eerste echtgenote, overgedragen. Het kasteel met landgoed waren op dat ogenblik goed onderhouden en zagen er fraai uit.
De verhuurbaarheid van het kasteel aan bedrijven is inmiddels moeilijker, de bereikbaarheid, met auto of per openbaarvervoer zijn niet eenvoudig of vragen om discussie.