De Neder-Germaanse Limes – de voormalige grens van het Romeinse Rijk – is een uniek en onvervangbaar monument met universele waarde voor de mensheid. Daarom wordt de grens voorgedragen voor plaatsing op de UNESCO-Werelderfgoedlijst.
Dat maakte minister Ingrid van Engelshoven (Cultuur) vandaag (vrijdag 6 december) bekend in het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) te Leiden. Nederland dient de aanvraag in samenwerking met Duitsland in januari in bij UNESCO. Naar verwachting beslist de VN-organisatie in juli 2021 over de nominatie.
Wachttorens en legerkampen
De noordelijke Limes (Latijn voor grens) van het Romeinse Rijk liep tweeduizend jaar geleden dwars door Nederland, langs de Rijn. Om die grens (onderdeel van een veel langere door Europa, Azië en Noord-Afrika) te beschermen bouwden de Romeinen er onder andere wachttorens en legerkampen.
Zo verrees bij Nijmegen een legerkamp dat plaats bood aan twee legioenen van zesduizend man. Maar ook forten in Valkenburg, Leiden, Woerden, Utrecht, Bunnik en Arnhem lieten sporen na, evenals het Corbulo-kanaal bij Leidschendam en diverse bouwwerken in Duitsland.
Wereldniveau
De Neder-Germaanse Limes is volgens het kabinet Rutte III een toonbeeld van de unieke militaire ontwikkelingsgeschiedenis van het West-Romeinse Rijk.
De Romeinen moesten destijds niet zelden innovatieve constructies bedenken om het dynamische rivierenlandschap van de delta te bedwingen. “Het grote aantal overblijfselen van allerlei Romeinse versterkingen in onze bodem maakt de oude grensstreek tot een belangrijk archeologisch monument, dat het waard is om voor toekomstige generaties te bewaren”, aldus Van Engelshoven.
Bijzonder is dat dankzij de hoge grondwaterstanden in Nederland veel houten resten bewaard zijn gebleven. Rijen palen langs wegen, bekistingen en houten overblijfselen van Romeinse rivierschepen maken exacte dateringen van de vondsten mogelijk.
Met Duitsland
De buitengrens van het Romeinse Rijk doorsnijdt een groot aantal landen. Met 19 vindplaatsen in Nederland en 25 in Duitsland nomineert Nederland daarom ook namens Duitsland.
Het dossier is samen met de deelstaten Noordrijn-Westfalen en Rijnland-Palts en de provincies Zuid-Holland, Utrecht en Gelderland opgesteld.
UNESCO zet zich in voor samenwerking en vrede. Werelderfgoed is daarbij een middel om mensen te verbinden door elkaars cultuur te leren kennen. Reden waarom niet alleen de bescherming, maar ook het herkenbaar maken van het erfgoed van belang is. Fiets- en wandelroutes langs de Limes, musea, monumenten, een Romeinse tuin en visualisatie van forten dragen daar aan bij.
Onvervangbaar
Vermelding op de Werelderfgoedlijst, een internationaal teken van waardering, onderstreept dat het monument als onvervangbaar en uniek wordt beschouwd voor de wereldgemeenschap.
Als erfgoed aan de lijst (op het ogenblik staan er tien Nederlandse werelderfgoederen op) wordt toegevoegd, betekent dit dat nationale overheden zich moeten inspannen voor behoud van het erfgoed. Duitsland en Nederland blijven ervoor zorgen dat mensen ook in de toekomst van dit Romeins erfgoed kunnen genieten.
MONUMENTAAL
In de nieuwe gedrukte editie van MONUMENTAAL, die vanaf vrijdag 13 december verkrijgbaar is, staat een uitgebreide reportage over de werelderfgoederen van UNESCO. Titel: Van uitzonderlijke universele waarde.
Foto: Romeinse soldaten kijken vanuit een toren uit over castellum Matilo in Leiden, augustus 2017 (foto C. Thunnissen).