Sinds de lancering van zijn transformatieplannen heeft Forteiland Pampus in het IJmeer zich in krap zes maanden weten neer te zetten als boegbeeld van de circulaire economie. Het ‘cirkelvormige’ eiland met zijn zelfvoorzienende karakter mag rekenen op veel support in zijn – al 125 jaar durende – zoektocht naar evenwicht tussen aanbod en vraag op het gebied van energie, grondstoffen en water.
Partijen uit alle hoeken van de Nederlandse samenleving hebben zich aangesloten als partner en zo is dit UNESCO Werelderfgoed in korte tijd een veelbelovende broedplaats geworden voor kennisuitwisseling tussen cultuur, wetenschap, overheid en het bedrijfsleven op het gebied van circulaire oplossingen.
Fondsenwerving
Ondertussen gaat de fondsenwerving voor verwezenlijking van het zogenoemde project Pampus Duurzaam Zelfvoorzienend in rap tempo door en is inmiddels de helft van de totale begroting van 5,5 miljoen euro gedekt. https://www.pampus.nl/over-pampus/steun-pampus/
Volgens directeur Tom van Nouhuys is de transformatie de afgelopen maanden in een stroomversnelling gekomen; vooral op het gebied van educatie. “Het toekomstperspectief van een 100 procent zelfvoorzienend eiland blijkt een enorm maatschappelijk draagvlak te hebben. Zo is Pampus in no time naast showcase voor het verduurzamen van erfgoed een kennishub voor de circulaire economie geworden. Groot en klein, jong en oud ontmoeten elkaar hier. Op Pampus voer je dat goede gesprek”.
Netwerk- en kennispartners
Het forteiland op een half uurtje varen van Amsterdam IJburg en Muiden is onlangs thuisbasis geworden voor Change Inc., een snelgroeiende beweging met inmiddels een paar honderd bedrijven. Daartoe behoren Arcadis, HAK en Greenchoice.
Op Pampus ontmoeten ondernemers, die vandaag de toekomst vormgeven, elkaar. Vanaf 2021 nemen zij bovendien iedere week de ‘Changemaker van de Week’- podcast op waar journalist Paul van Liempt in gesprek gaat over leiderschap en durf in een betere economie.
Dat Pampus zich inzet voor meer kennisdeling op het gebied van circulaire oplossingen blijkt ook uit de samenwerking met de Vrije Universiteit van Amsterdam. Zo worden studenten van de VU begeleid die onderzoek doen naar ‘duurzaam zelfvoorzienendheid’ als overkoepelend thema in combinatie met deelthema’s als energiebalans, grondstoffenhergebruik en gedragsverandering. Daarnaast zal Pampus helpen bij het leggen van verbinding tussen wetenschap en bedrijfsleven onder het motto A broader mind for business.
Biovergister
Nu de innovatieve biovergister, die organisch afval omzet in groene energie, minder toevoer krijgt door de horecasluiting, zamelt het forteiland in samenwerking met producent Circ GFT afval in bij adressen in de gemeente Muiden die zelf geen container hebben, waardoor de biovergister toch in werking kan blijven.
Voor de bouw van het door Paul de Ruiter Architects ontworpen circulaire, energiepositieve en autarkische entreegebouw – straks gedeeltelijk in het eiland verzonken – is constructeursbureau SIDstudio aangesloten. Met zijn expertise op het gebied van circulair bouwen wordt samen met de architect en De Groot Installatiegroep gewerkt aan verdere uitwerking van het ontwerp. Het begin van de bouw is gepland voor eind 2021.
Tevens heeft Pampus een partner gevonden in de Gooische Bierbrouwerij, die uitsluitend werkt met lokale grondstoffen en met veel mensen met een uitdaging tot de arbeidsmarkt.
Voor wie meer wil weten over hoe cultureel erfgoed kan bijdragen aan het versnellen van duurzame transitieopgaves, houdt het Amsterdamse platform Pakhuis de Zwijger in samenwerking met Pampus laagdrempelige LIVECAST-sessies, inspelend op de 4 E’s Erfgoed, Energie- en grondstoffentransitie, Educatie en cocreatie en Exploitatie.
Stelling van Amsterdam
Pampus, UNESCO Werelderfgoed, vertelt ruim vierhonderd jaar vaderlandse geschiedenis. Van de VOC-tijd, als toegang tot de haven van Amsterdam, tot de bouw van het kunstmatige eiland als sluitsteen van de Stelling van Amsterdam.
Het eiland met zijn immense fort was uniek in Nederland en kon 200 soldaten langdurig voorzien van water en energie, zonder aansluiting met de wal. Op Pampus moest men in het verleden werken en leven met wat voorhanden was. Het zelfvoorzienende forteiland werkte volgens slimme en simpele principes om niet meer energie, materialen en techniek in te zetten dan nodig.
Vandaag de dag fungeert Pampus als boegbeeld van UNESCO Werelderfgoed Stelling van Amsterdam en als bijzondere locatie voor evenementen.
Foto: Fort Pampus in de schemer (foto Suzan Baars).