De vroegere Koloniën van Weldadigheid, die in Nederland en België aan het begin van de 19e eeuw werden opgezet voor de armenzorg, krijgen mogelijk in juli een plaats op de UNESCO-werelderfgoedlijst.
Dat vloeit voort uit afspraken die verantwoordelijk minister Ingrid van Engelshoven (Cultuur) vandaag (maandag 20 januari) heeft gemaakt met Vlaams minister Matthias Diependaele (Onroerend Erfgoed). Zij kwamen overeen dat België namens beide landen de aanvraag bij UNESCO zal indienen.
De stuurgroep die de gezamenlijke voordracht coördineert, droeg het nominatiedossier eerder op de dag in de Vlaamse Weldadigheidskolonie Wortel over aan beide bewindslieden. Begin juli zal tijdens een zitting van het Werelderfgoedcomité in het Chinese Fuzhou worden beslist over de voordracht.
Armoedebestrijding
De Koloniën van Weldadigheid, ook wel ‘pauperkoloniën’ genoemd, zijn ’s werelds eerste en meest grootschalige voorbeelden van landbouwkoloniën voor armoedebestrijding. Ze werden gesticht in de tijd dat Nederland en België nog één land waren, vandaar de gezamenlijke voordracht.
In Nederland lagen de koloniën veelal in Drenthe. Ze werden vanaf 1818 gesticht door de Maatschappij van Weldadigheid met als doel arme mensen om te vormen tot eerzame burgers. Dat gebeurde o.a. door ze nieuwe landbouwgrond te laten ontginnen en bewerken.
De Koloniën werden eerder door Nederland en België ingezonden voor een plaats op de erfgoedlijst. Die aanvraag leverde vanuit UNESCO een verzoek tot een aantal wijzigingen op. Die zijn verwerkt in het aangepaste nominatiedossier.
Vier oorden
Van de zeven oorspronkelijke koloniën worden er nu vier voorgedragen. Dat zijn Frederiksoord, Wilhelminaoord en Veenhuizen in Nederland en Wortel in Vlaanderen. In deze plaatsen zijn namelijk nog veel landschapselementen en gebouwen uit de 19e eeuw bewaard gebleven.
Van Engelshoven: “De Koloniën van Weldadigheid zijn een plek op de Werelderfgoedlijst waard. De koloniën maken een periode uit de geschiedenis zichtbaar van verheffing van kansarme groepen. Hier gingen bijvoorbeeld – bijna een eeuw voordat er leerplicht was – alle kinderen naar school. De utopische ambities hadden voor vele generaties kolonisten ook schaduwkanten. Zo was er in dit bijzondere experiment vaak sprake van dwang. En een deel van de kolonisten lukte het maar niet om terug te keren naar de reguliere samenleving”.
Waarde Werelderfgoedlijst
Vermelding op de Werelderfgoedlijst is een internationaal teken van waardering. Het onderstreept dat dit erfgoed als onvervangbaar en uniek wordt beschouwd voor de wereldgemeenschap.
Als erfgoed aan de lijst (op het ogenblik staan er tien Nederlandse werelderfgoederen op) wordt toegevoegd, betekent dit dat nationale overheden zich moeten inspannen voor behoud ervan. België en Nederland blijven ervoor zorgen dat mensen ook in de toekomst van dit erfgoed kunnen genieten.
Foto: Frederiksoord is een van de vier koloniën, die worden voorgedragen voor de UNESCO-Werelderfgoedlijst.