Villa Oorsprong in Schoorl (1930-1932) is aangewezen als rijksmonument. De villa wordt gezien als een waardevolle toevoeging aan het beeld van traditionalistisch bouwen in het interbellum. De nieuwe status onderstreept het belang van het object, dat op deze manier behouden blijft voor de toekomst.
Marjorie Verhoek, hoofd Regio Noord-West bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), overhandigde namens staatssecretaris Gunay Uslu (Cultuur en Media) het rijksmonumentenbordje aan de eigenaren.
De villa vormt een sleutelstuk in het werk van architect C.W. Royaards (1906-1970). Het ontwerp geeft een bijzonder inzicht in de woon- en ontwerpidealen van de man, die vooral als restauratiearchitect bekendheid geniet. Met zijn eigenzinnige stijl veranderde hij in zijn carrière het beeld van tientallen monumenten. Grote restauratiewerken van zijn hand zijn kastelen in Wijk bij Duurstede, Heeswijk en Het Oude Loo in Apeldoorn.
Hergebruik van materialen
In Royaard’s nieuwbouwprojecten en restauratiewerken stond ambachtelijk vakmanschap voorop. Wat zijn aanpak bijzonder maakt is dat hij in beide gevallen zoveel mogelijk gebruik maakte van oude bouwmaterialen.
Bakstenen, tegels, houten balken, schouwen, alles werd uit slooppanden gewonnen. Waar aanvullend materiaal nodig was, werd dit ambachtelijk nagemaakt. Hierdoor is het in sommige gevallen bijna onmogelijk oude van nieuwe onderdelen te onderscheiden.
Eigenzinnig toonbeeld traditionalisme
Ook Villa Oorsprong is grotendeels opgebouwd uit hergebruikt bouwmateriaal uit de 17e en 18e eeuw, aangevuld met in oude stijl ontworpen onderdelen. Zware kruisvensters, houten balken en stenen vloeren en schouwen ademen de sfeer van voorbije eeuwen.
Niet alleen door hergebruik van oude bouwmaterialen onderscheidt Oorsprong zich van andere traditionalistische villa’s, ook het ideaal van ‘traditioneel leven’ werd er grondig doorgevoerd. Zo liet de architect geen ruimte voor modernisering en (destijds) hedendaagse gemakken als elektriciteit en stromend water. Villa Oorsprong werd bijvoorbeeld verwarmd met houtkachels. Verder was er aanvankelijk geen elektrisch licht; water kwam met een pomp in de keuken uit de duinrel.
De villa geeft een mooi zicht op de restauratiepraktijk in de twintigste eeuw. Zij is daarmee volgens de RCE een essentiële aanvulling op het rijksmonumentenbestand.
Terughoudend met aanwijzen
Nederland telt op het ogenblik ongeveer 63.000 rijksmonumenten. Veel zullen er de komende periode niet bij komen. Bewindspersonen stellen zich de laatste jaren terughoudend op bij het aanwijzen van nieuwe rijksmonumenten. Uitsluitend als het gaat om lacunes in het monumentenbestand of tot nog toe verborgen parels, wordt van deze beleidslijn afgeweken.
Foto: V.l.n.r. Diana en Jan Piet Oostwouder, Ernest Briët en Marjorie Verhoek voor villa Oorsprong (foto Hans Brouwers).