Vlakbij Arnhem staan Duitse bunkers die ogen als boerderijen. Het zijn rijksmonumenten, voor het behoud waarvan het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) verantwoordelijk is. Dit jaar knapt het RVB vijf bunkers op.
Vliegbasis Deelen ten noorden van de Gelderse hoofdstad behoort met haar 700 hectare tot de grootste rijksmonumenten van Nederland. In de buurt van het oude vliegveld liggen, verscholen in het bos, twee kleine ogenschijnlijk onschuldige ‘dorpjes’. De plaatstalen boerderijluiken en wanden van meer dan een halve meter dik verraden echter dat het niet om doorsnee boerderijen gaat.
Fliegerhorst Deelen
Het betreft vermomde Duitse bunkers van een Fliegerhorst, een grote Duitse luchtmachtbasis uit de Tweede Wereldoorlog. De boerderijen en andere dorpsgebouwen waren in werkelijkheid hangaars en barakken. De Duitsers hoopten zo de basis te camoufleren en zich aan de aandacht van geallieerde piloten te onttrekken.
Na de oorlog ging het terrein naar Defensie en in 2007 bestempelde de toenmalige Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten alle bunkerboerderijen tot rijksmonument. Deze status bracht voor het Rijksvastgoedbedrijf de verplichting met zich mee, dat de verwaarloosde gebouwen moesten worden opgeknapt.
Luchtmobiele brigade
Het RVB begon daarop met het één voor één aanpakken van de Duitse bouwwerken: van de grote vliegtuighangaars tot de kleine toilethuisjes. Nu is het de beurt aan de bunkerboerderijen.
De vijf boerderijen hebben te lijden onder houtrot en betonrot. Ook zat er asbest in het dak. Het schilderwerk buiten moest worden angepakt net als de gebroken dakpannen.
De bunkerboerderijen hebben vandaag de dag niet alleen historische waarde, ze zijn nog altijd belangrijk voor Defensie. Het merendeel van de oude bunkers wordt gebruikt als kantoor, slaapverblijf of opslagplaats. Ze horen bij de Oranjekazerne, thuisbasis van de 11e Luchtmobiele Brigade.
Ingrijpende restauratie
Na restauratie voldoen de bunkers naar het zich laat aanzien weer aan de eisen van deze tijd, zonder aantasting van de oorspronkelijke structuur. Uitgangspunt is om waar mogelijk oude materialen te behouden en herstellen.
Dat kan voor een deel bij de ramen, deuren, kozijnen en betonkaders. Asbest in het dakbeschot is inmiddels verwijderd en vervangen door houten beplating. De dakpannen zijn vernieuwd. Omdat de monumenten broos zijn, is regelmatig onderhoud nodig. Verwacht wordt dat de gebouwen na voltooiing van de opknapbeurt weer tien tot vijftien jaar mee kunnen.
Foto: Een van de vele bunkerboerderijen bij vliegbasis Deelen (foto RVB/Corné Bastiaansen).