Stadsherstel Amsterdam heeft het hoofdgebouw van het Seinwezen in Haarlem overgenomen van eigenaar Baud Schoenmaeckers. Het uit 1915 daterende gemeentelijke monument, enkele jaren geleden omgedoopt tot multifunctioneel buurtcentrum, deed tot 2000 voor het seinwezen dienst.
Het gebouw is voor drie vijfde opgeknapt en er liggen plannen voor herstel, restauratie, herbestemming en verdere verduurzaming van de rest van het pand. De verwarmingsinstallatie is al voorbereid op lage temperatuurverwarming.
Bedoeling is het huidige multifunctionele concept van het industriele erfgoed voort te zetten. Ook zal meer worden samengewerkt met de afdeling zaalverhuur van Stadsherstel en wordt gekeken naar verbetering van de efficiency.
Historie
De Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HIJSM of HSM), Nederlands eerste spoorwegmaatschappij, werd op 8 augustus 1837 in Amsterdam van de grond getild. Oprichters waren civiel ingenieur Willem Christiaan Brade en de zakenlieden Serrurier en Le Chevalier, allen uit Amsterdam.
De eerste treinen op de lijn Amsterdam-Haarlem uit 1839 werden getrokken door de locomotieven Arend en Snelheid. Het eerste station dat ‘Amsterdam’ bediende was d’Eenhonderd Roe, gelegen ongeveer ter hoogte van de Van Hallstraat. Destijds was dit nog grondgebied van buurgemeente Sloten.
In 1842 kwam er een station bij, de Willemspoort/ Haarlemmerpoort aan de westkant van de stad. Achter de poort lag een brug over de Singelgracht en daarachter het station, dus op de plek van het huidige Westerpark.
Verderop, richting centrum, aan de Haarlemmerhouttuinen bij het Singel, verrees in 1884 het hoofdkantoor van de maatschappij, gebouw Droogbak, ontworpen door Christiaan Posthumus Meyjes sr. Vanaf 1878 was Station Droogbak vertrekpunt voor de treinen van de HIJSM naar Haarlem en Zaandam, tot de opening op 15 oktober 1889 van het Centraal Station.
Monument
De Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij (HIJSM), in 1936 opgegaan in de Nederlandse Spoorwegen, liet het pand Seinwezen in 1915 bouwen. Het behield zijn taak tot in de jaren ’90 van de vorige eeuw als onderafdeling van de NS-dienst Weg & Werken, die het onderhoud van de seinen verzorgde.
Het erfgoed is sinds 2012 gemeentelijk monument en ligt tussen de spoorlijn Haarlem-Leiden en de tuinen van de huizen aan de Duvenvoordestraat, acht minuten lopen van het station van Haarlem.
Verduurzaamd
Omdat het niet langer dienstdeed als hoofdgebouw voor het Seinwezen, verkocht de NS het pand in 2007. Drie jaar later opende Baud Schoenmaeckers, een van de huurders, gesprekken met de eigenaar om het gebouw over te nemen. Met positief resultaat. De nieuw opgerichte organisatie Seinwezen Beheer kocht het pand in 2011, verbouwde en verduurzaamde het.
Duurzaamheid was bij de restauratie een belangrijk speerpunt alsook de verbindende rol in de buurt. Dat komt samen in het collectieve zonnepanelendak van 110 panelen, dat door 22 buurtbewoners is gefinancierd. Dat zekerde de binding met de directe omgeving. Op maandelijkse buurtborrels treden regionale opkomende bandjes op en ontmoeten bewoners elkaar.
Toekomst
Schoenmaeckers: “Ik verkoop het Seinwezen aan Stadsherstel omdat ik een partij zocht die wilde voortzetten wat ik had opgezet: het mooie, bijzondere en verrassende Seinwezen multifunctioneel blijven inzetten. Dus gewoon verhuren aan een aantal vaste huurders en commercieel ‘losse verhuur’ aan partijen die een zaal zoeken voor bijvoorbeeld een symposium of lezing. Maar ook de mogelijkheid om ruimtes aan te kunnen bieden aan organisaties en mensen die geen commerciële prijzen kunnen betalen”.
Foto: Treinreizigers op de lijn Amsterdam-Haarlem-Leiden kunnen het Seinwezen vanuit het treinraampje zien (foto Dik Bol).