745 jaar geleden wordt Amsterdam voor het eerst in een document genoemd. Reden waarom Stadsherstel op 30 augustus, haar eigen geboortedag, is begonnen met de actie #OmDeDagEenMonument.
In dat kader deelt zij om de dag online verhalen en foto’s van een lokaal herstelmonument. Zo werkt zij stap voor stap naar 2025, als Amsterdam 750 jaar bestaat en alle herstelmonumenten van de organisatie op de website www.stadsherstel.nl staan.
Tolprivilege
Op 27 oktober 1275 kreeg Amsterdam het beroemde Tolprivilege van de Hollandse graaf Floris V. Het is het oudst bewaarde document waarin ‘Amestelledamme’ wordt genoemd.
Daarom wordt het als geboortedatum van ’s lands hoofdstad gezien. Op de verjaardag (vandaag dinsdag 27 oktober) komt Stadsherstel met een bijpassend verhaal.
Monument De Oude Amsterdammer is gebouwd voor de houtkoperfamilie Van Marcken, die onder andere handelde in Noors hout. De familie sloeg het op de kade voor hun huis op.
In Korte Prinsengracht 5 is de gevelsteen geplaatst van een Amsterdammer in oud Hollandsche kleding. In het verhaal valt te lezen waarom Stadsherstel in haar beginjaren juist hoekpanden redt en hoe dat heeft bijgedragen aan behoud van Amsterdam.
Uitgelicht
Intussen zijn meer dan vijftig bijzondere panden uit de collectie uitgelicht. Daarbij o.a.:
Brouwersgracht 86, het eerste monument dat Stadsherstel redde. Het heeft een pothuis aan de voor- en zijkant en een “preekstoel” die boven een van die pothuizen hangt;
Lange Niezel 22 is een voorbeeld van een bedreigd pand dat te lang ‘onbeschermd’ is geweest. De kunsthistorische waarde wordt bepaald door de grotendeels nog aanwezige 16e-eeuwse skelet constructie, terwijl bewoning door de bekende familie Bicker het pand geschiedkundig interessant maakt;
Een bijzondere bewoner van Amstel 95 was de kunstenaar Christiaan Andriessen (1775-1846). Hij woonde vanaf 1805 in het pand, zijn dagboektekeningen (ongeveer 700) werden in dit huis gemaakt. Andriessen gebruikte de dagelijkse activiteiten in zijn huis als decor voor zijn tekenwerk. Zo krijgt de lezer een bijzonder inkijkje in het wel een wee van het leven op de Amstel 95 van destijds.
Komende verhalen
De komende weken deelt Stadsherstel Amsterdam onder andere het verhaal van Fort bij Krommeniedijk, een Werelderfgoed monument, gebouwd om de hoofdstad te beschermen in tijden van oorlog.
Het meer dan honderd jaar oude militair erfgoed is herbestemd tot woon- en trainingscentrum voor jongvolwassenen met autisme en is een theeschenkerij. Het is bovendien een geheime tip voor natuurliefhebbers.
Lees ook het verhaal over Reguliersgracht 70, tegenover het kantoor van Stadsherstel Amsterdam. Een hoekhuis waar in het 18e-eeuwse pothuis een warm watervrouwtje haar nering had. Na een blik- en koperslagerij en een sexshop is er na restauratie een wijnwinkel gevestigd.
In de week van de scheepsbouw krijgt scheepswerf ’t Kromhout aandacht. Daar zijn onder andere de beroemde Kromhoutmotoren ontwikkeld. De werf is ook museum en zaalverhuurlocatie.
Omgeving
Er komen overigens niet uitsluitend Amsterdamse monumenten aan bod, want Stadsherstel redt en/of restaureert ook monumenten in een straal van 45 kilometer rond de hoofdstad.
De komende vier jaar licht de erfgoedorganisatie dus ook die verhalen uit, vaak over panden met een Amsterdamse geschiedenis. www.stadsherstel.nl
750 panden
Sinds haar oprichting in 1956 heeft Stadsherstel 750 panden in en binnen een straal van 45 kilometer rond Amsterdam gered. Ruim 2.500 Vrienden steunen het werk van de organisatie.
De grotere monumentale panden, zoals kerken, forten, industriële monumenten en boerderijen krijgen een succesvol tweede leven met meestal een culturele of sociaal-maatschappelijke functie. Of als podium voor concerten, congressen, lezingen, recepties, diners en huwelijksvoltrekkingen.
Foto Korte Prinsengracht (foto Sjors van Dam).