De Sint-Lutgardisstoel, het oudste zitmeubel in Vlaanderen, is beschermd als Vlaams topstuk. Het zeldzame middeleeuwse meubel wordt sinds 2020 bewaard in de Sint-Odulphuskerk te Borgloon, waar ook het eeuwenoude vruchtbaarheidsritueel rond de stoel in ere wordt gehouden.
Minister Jan Jambon (Cultuur) zegt verheugd te zijn, dat hij de Sint-Lutgardisstoel op de Topstukkenlijst heeft kunnen plaatsen. “Sinds zijn ontstaan is het meubel in de regio Sint-Truiden – Borgloon – Tongeren gebleven, de streek waar ook de cultus van de Heilige Lutgardis zijn wortels heeft. De Sint-Lutgardisstoel is bovendien drager van een oud vruchtbaarheidsritueel, dat als immaterieel erfgoed kan worden beschouwd”.
Geschiedenis
De stoel van Heilige Lutgardis stamt uit de periode 1190-1210 en was waarschijnlijk een fragment van het koorgestoelte van het Sint-Katharinaklooster bij Sint-Truiden, waar de jonge Lutgardis van Tongeren (1182-1246) intrad.
In 1231 verhuisde het meubelstuk samen met de zusters van het Sint-Katharinaklooster naar de abdij van Nonnenmielen in Metsteren (Sint-Truiden). Pas in 1836 kwam het terecht in het cisterciënzerinnenklooster Mariënlof te Kerniel. Na vertrek van de zusters in 2020 kreeg de stoel haar nieuwe bestemming in de parochiekerk Sint-Odulphus te Borgloon.
Cultusobject
Het uitzonderlijke meubel heeft van oudsher grote spirituele waarde. Vrouwen met een kinderwens namen er op plaats en vroegen vervulling van hun kinderwens of baden voor een voorspoedige bevalling.
Dat eeuwenoude ritueel wordt in de Sint-Odulphuskerk in ere gehouden zoals het ook ten tijde van de zusters gebruikelijk was. Dusdoende herbergt de stoel ook immaterieel erfgoed.
Bescherming
Het Topstukkendecreet zorgt voor bescherming van roerend cultureel erfgoed dat voor de Vlaamse Gemeenschap in Vlaanderen bewaard moet blijven. Het gaat om objecten met bijzondere archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis.
Op basis van het decreet wordt een Topstukkenlijst van zeldzame en onmisbare voorwerpen en verzamelingen opgesteld. Voor die beschermde voorwerpen gelden speciale beschermingsmaatregelen en uitvoerbeperkingen. Omdat aan het behoud van dit erfgoed groot belang wordt gehecht, is het ook mogelijk er restauratiesubsidies voor aan te vragen.
Foto: De stoel van Heilige Lutgardis (foto Katrien Van Acker).