In Nijmegen is een deel van het Romeinse aquaduct gevonden, dat tussen Berg en Dal en Nijmegen liep. Aan de Bosweg zijn in een bouwput sporen aangetroffen, die erop wijzen dat op drie meter diepte een houten bak of goot heeft gelopen.
De vondst maakt volgens gemeentelijke archeologen duidelijk welke route het aquaduct volgde vanaf de heuvels in Berg en Dal naar het Romeins legioenskamp in Nijmegen. De bouwput is alweer gedicht.
Onderzoek heeft uitgewezen dat het inderdaad een deel van het tracé van het aquaduct van Berg en Dal betreft. Aan het maaiveld was niets te zien, maar ondergronds bleek een diepe ingraving aanwezig met een vlakke bodem. De deskundigen interpreteren dat als resten van een houten bak of goot, waardoor het water stroomde.
De sporen zijn gedocumenteerd en er zijn monsters genomen voor nader onderzoek. Gegevens daarvan zijn nog niet beschikbaar.
Water voor legioenskamp
Het belang van het aquaduct, onderdeel van de militaire infrastructuur aan de Romeinse rijksgrens, is groot. Het bestaat uit een verzameling gegraven dalen, opgeworpen dammen en intussen verdwenen houten goten.
Daarmee werden verschillende bronnen ten oosten van Nijmegen verbonden en werd het water over een circa vijf kilometer lange route naar het legioenskamp op de Hunerberg geleid. Op de Hunerberg lag vanaf omstreeks 71 na Chr. het enige legioen in wat nu Nederland is: de legio X gemina.
Een Romeins legioen telt ongeveer 5.000 soldaten. Rond de legerplaats was een militaire stad gesticht (canabae legionis) waar nog eens duizenden mensen woonden en werkten. Geschat wordt, dat 10.000 tot 15.000 mensen op de Hunerberg woonachtig waren. De dagelijkse behoefte aan schoon drinkwater was groter dan er lokaal te vinden was. De Romeinse oplossing is het aquaduct. Dat bracht al het beschikbare drinkwater uit de wijde omgeving naar de Hunerberg.
UNESCO werelderfgoed
De overblijfselen van Romeinse legerplaatsen en daarbij horende zaken als dit aquaduct behoren tot de serie gebieden waarvoor bij de UNESCO in Parijs de status van Werelderfgoed is aangevraagd. Het kabinet Rutte III en de provincies Gelderland, Utrecht en Zuid-Holland, samen met ruim 20 gemeenten, hebben daartoe een reeks terreinen genomineerd.
Nederland doet de voordracht samen met de Duitse Bundesländer Nordrhein-Westfalen en Rheinland-Pfalz. Het geheel staat bekend als de Nedergermaanse limes. Over de nominatie wordt naar verwachting in 2021 beslist.
Archeologisch rijksmonument
Binnen de voordracht is het Nijmeegse aquaduct het enige militaire. Het is naar wordt aangenomen zelfs het enige bekende aquaduct in Nederland. De meest zichtbare delen in de gemeenten Berg en Dal en Nijmegen zijn jaren geleden beschermd als archeologisch rijksmonument.
De uitgegraven dalen van het Kerstendal en Louisedal zijn net als de opgeworpen dammen bij de Cortendijk en de Swartendijk na bijna 2.000 jaar nog steeds in het landschap te zien.
Het terrein aan de Bosweg was eerder al in beeld als tracé voor het aquaduct, maar omdat er aan het maaiveld niets zichtbaar was bestond er nog twijfel. Die betrof niet de vraag of sprake is van een aquaduct, maar de exacte loop en de vorm. Dankzij het nu uitgevoerde onderzoek staat vast dat het aquaduct er inderdaad lag, en dat het in een diepe geul ingegraven was.
Foto: Archeologen aan de slag aan de Bosweg in Nijmegen. De bouwput is alweer gedicht (foto gemeente Nijmegen).