Ga naar de inhoud

Vlaamse Gemeenschap koopt verloren gewaande tekening Rubens

De Vlaamse Gemeenschap heeft een verloren gewaande tekening van Peter Paul Rubens aangekocht voor een bedrag van 307.400 euro. Het werk wordt opgenomen in de Topstukkenlijst en Museum Plantin-Moretus in Antwerpen krijgt het in langdurige bruikleen.

Het gaat om een ontwerp dat Rubens maakte in opdracht van de familie Moretus voor een illustratie in het boek ‘Opticorum libri sex’ van de wiskundige en fysicus Franciscus Aguilonius. Dat natuurkundige werk over optica werd in 1613 uitgegeven door Plantijns uitgeverij.

Vroege publicatie

De ‘Opticorum libri sex’ – oftewel ‘Zes boeken over optica’ – van de jezuïet Franciscus Aguilonius (1567-1617) was een van de allereerste publicaties van de Plantijnse uitgeverij waaraan Rubens zijn medewerking verleende.

Het boek geeft een uitvoerig overzicht van de toenmalige kennis van optica. Behalve de titelpagina, ontwierp Rubens ook de titelvignetten voor de zes delen van het boek.

Op de recent ontdekte tekening, een ontwerp voor het laatste boekdeel over projecties, knielt een geleerde met een armillarium. Dat is een hemelglobe voorzien van metalen ringen die de belangrijkste cirkels van de hemel voorstellen. Een engeltje, of putto, verlicht de globe met een brandende toorts. De schaduw van de ringen op de grond wordt bestudeerd door twee andere putti.

In zijn boek beschrijft Aguilonius de vele mogelijke toepassingen van projecties in wetenschap en kunst. Na vier eeuwen komt dit ontwerp nu opnieuw thuis.

Bijzondere ontdekking

De tekening behoorde tot de 18e-eeuwse privécollectie van de markies van Lagoy, Jean-Baptiste-Florentin-Gabriel de Meryan (1764-1829). Nadien bleef ze in handen van de familie, daardoor was het ontwerp tot voor kort volledig ongekend. Wetenschappers vermoedden dat het verloren was gegaan.

Volgens directeur Iris Kockelbergh van het Museum Plantin-Moretus is het uitzonderlijk, dat een dergelijke ongekende tekening van Rubens weer boven water komt. “Al helemaal bijzonder is dat ze vanaf nu in een Vlaamse openbare instelling door een breed publiek te bewonderen zal zijn”.

Verrijking bewaard erfgoed

Vlaams minister Jan Janbon (Cultuur) noemt de aankoop een verrijking voor het in Vlaanderen bewaarde erfgoed. “Het gaat om een ‘topstuk’ dat de vaak nauwe samenwerking tussen Rubens en de Moretus-familie illustreert. Voor de collectie van het Museum Plantin-Moretus is deze tekening een belangrijke aanwinst”.

Volgens Nabilla Ait Daoud, Antwerps schepen voor Cultuur, zijn tot op heden liefst 1.227 tekeningen van Museum Plantin-Moretuds erkend als Vlaams Topstuk. “Met de expo ‘Van crabbeling tot carton’ plaatst het museum zijn topstukken, en deze van collega-instellingen in Vlaanderen, internationaal in de kijker. Het is een unieke gelegenheid om enkele bijzondere kleppers naast elkaar te zien”.

Voor wie de tekening met eigen ogen wil bewonderen, houdt het Museum Plantin-Moretus toonmomenten tijdens het weekeinde van 25 en 26 september en dat van 22, 23 en 24 oktober.

Decreet

Het Topstukkendecreet zorgt voor bescherming van roerend cultureel erfgoed dat voor de Vlaamse Gemeenschap in Vlaanderen bewaard moet blijven. Het gaat om objecten met bijzondere archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis.

Op basis van het decreet wordt de Topstukkenlijst van zeldzame en onmisbare voorwerpen en verzamelingen opgesteld. Deze lijst bevat op het ogenblik 786 individuele objecten en 104 verzamelingen. Voor deze beschermde voorwerpen en verzamelingen gelden speciale beschermingsmaatregelen en uitvoerbeperkingen.

Topstukkenfonds

Op basis van het decreet is ook het Topstukkenfonds opgericht. De middelen van dit fonds worden aangewend voor restauratie van in de Topstukkenlijst opgenomen stukken en voor de aankoop van topstukken.

Het fonds koopt zowel stukken aan die al in de Topstukkenlijst staan als erfgoed dat niet in de lijst is opgenomen maar wel beantwoordt aan de inhoudelijke criteria ‘zeldzaam en onmisbaar’ van het Topstukkendecreet. Niet in de Topstukkenlijst opgenomen cultuurgoederen worden dan na verwerving op de Topstukkenlijst geplaatst.

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.