Voormalig klooster Klaarkamp rijksmonument

Arjan de Zeeuw, directeur Kennis en Advies van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, wijst morgen (vrijdag 10 september) voormalig Klooster Klaarkamp bij het Friese dorp Rinsumageest (gemeente Dantumadiel) aan als archeologisch rijksmonument.

Tegelijkertijd reikt De Zeeuw het eerste archeologisch rijksmonumentenpaspoort uit aan de huidige bewoners. Het document bevat voor de eigenaren niet alleen algemene informatie over het monument zelf, maar ook over het gebruik ervan; wat kan en mag wel en wat niet.

Cisterciënzers

Het klooster, het grootste in Friesland, komt al in de boeken voor vanaf de tweede helft van de twaalfde eeuw.

Kort vóór 1165 streken in de noordelijke provincie broeders neer van een uit Frankrijk afkomstige orde: de Cisterciënzers. Zij trokken bij Rinsumageest de eerste bakstenen op sinds het vertrek van de Romeinen (begin 5e eeuw). Het klooster lag op een vier meter hoge terp. De omliggende kleigrond was uitermate geschikt om bakstenen van te maken, kloostermoppen.

Halverwege de veertiende eeuw liepen in het religieuze onderkomen ongeveer 700 monniken rond en werd het terrein uitgebreid tot 60 hectare. Schiermonnikoog, ook in handen van Klaarkamp, heeft er zijn naam aan te danken, vanwege de grijze pijen (schier = grijs) die de monniken droegen.

In de 16e eeuw, tijdens de Tachtigjarige Oorlog, werd het klooster ontmanteld en steen voor steen afgebroken. De Friese Staten waren bang dat Klaarkamp door de Spanjaarden gebruikt zou worden als aanvalsbasis.

Bescherming 

Van het klooster is vandaag de dag bovengronds nauwelijks nog iets te zien. De oude terp waarop het allemaal begon is afgegraven. Toch heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) zich samen met de gemeente Dantumadiel en Staatsbosbeheer sterk gemaakt om het enorme complex aan te wijzen als rijksmonument.

In de bodem, door archeologen geduid als bodemarchief, bevinden zich nog belangrijke resten. “Daar moeten we zuinig op zijn, vandaar dat besloten is het terrein onder rijksbescherming te brengen”, aldus RCE-directeur De Zeeuw.

Paspoort

Met voornoemd archeologisch rijksmonumentenpaspoort krijgen de eigenaren van het voormalige klooster informatie over hun monument. Ook staat er in beschreven hoe zij er het best mee om kunnen gaan. Volgens de RCE verschilt dat per archeologisch rijksmonument.

De eigenaren van Klaarkamp zijn de eersten in Nederland die zo’n paspoort ontvangen. De Zeeuw: “We streven naar goed rentmeesterschap over al onze rijksmonumenten en dat kunnen wij niet alleen; daartoe zijn eigenaren onmisbaar”.

Foto: Kaart voormalig klooster Klaarkamp in Friesland.