Door corona is vrijwilligerswerk voor erfgoedorganisaties anders dan anders. Sommige vrijwilligers kunnen op afstand verder werken, anderen zitten thuis. Het contact met en tussen vrijwilligers is ook veranderd.
Wat is anno nu hun rol voor de erfgoedsector en wat kunnen nieuwe vrijwilligers betekenen? Het team van Erfgoedvrijwilliger, een initiatief van Erfgoed Gelderland, vroeg diverse organisaties naar hun ervaringen.
Creatieve oplossingen
Gesproken is met het Airborne Museum, Museum het Pakhuis Ermelo, Buurt Ede en Veldhuizen, Erfgoed Landfort, Historisch Museum Ede, Kasteel Doornenburg en Veluws Museum Hagedoorns Plaatse.
Ondanks de vele onzekerheden, komt uit die contacten een overwegend positief beeld naar voren. Tal van organisaties bedenken creatieve oplossingen nu fysiek samenkomen lastiger is. De bijeenkomsten van Buurt Ede en Veldhuizen bijvoorbeeld zijn op het ogenblik veelal online en Kasteel Doornenburg en Veluws Museum Hagedoorns Plaatse passen hun werkzaamheden aan op de maatregelen.
Menno Tillema van Stichting tot Behoud van den Doornenburg: “Vrijwel alle activiteiten bij ons gaan door, zij het in aangepaste vorm. De mensen die het buiten- en terreinonderhoud doen, werken in tweetallen. Rondleidingen doen wij op het ogenblik niet. In plaats daarvan zijn onze gidsen gastheer -vrouw en houden toezicht, wel kunnen zij vragen beantwoorden”.
Binnen- en buitenwerk
Musea, monumenten en andere erfgoedorganisaties kijken dus vooral welk vrijwilligerswerk nog wél mogelijk is. Net zoals bij kasteel Doornenburg wordt bij Huis Landfort veel buiten gewerkt.
Volgens woordvoerder Tim Overbeek kunnen vooral tuin- en onderhoudswerkzaamheden in de buitenlucht op verantwoorde manier doorgaan: “Man kan daarbij immers voldoende onderlinge afstand houden en met de nodige voorzorgsmaatregelen (eigen handschoenen, geen gereedschappen delen) kan een veilige werkomgeving gewaarborgd worden”.
Ook bij organisaties waar geen buitenwerkzaamheden mogelijk zijn, blijkt voor vrijwilligers genoeg te doen. Bij Historisch Museum Ede gaan ze verder met het voorbereiden van tentoonstellingen, teksten schrijven en onderzoek doen.
Bij Museum het Pakhuis kan het collectie-team nog in het depot aan het werk en op afstand werken met de collectiedatabase. “Daarnaast kan het klusteam werken aan onderdelen voor tentoonstellingen, en kunnen vrijwilligers via digitale vergadertools meedenken met allerlei ontwikkelingen binnen het museum”, zegt medewerker Evelien Bosman.
Voor vrijwilligers van Buurt Ede Veldhuizen is (archief) onderzoek en het beheer en opstellen van digitale bestanden een klus die in coronatijd goed door kan gaan. Veel ligt stil, maar kopij voor het periodiek is er te over.
Genoeg te doen
Kortom, op veel plaatsen in de erfgoedsector is nog volop werk. Alle organisaties staan open voor nieuwe vrijwilligers. Volgens Stèphanie Vermaten van het Airborne Museum kunnen belangstellenden zich blijven melden, ondanks dat zij nu geen werkzaamheden kunnen uitvoeren.
“De kennismakingsgesprekken vinden plaats zodra er meer duidelijkheid is over de opening van ons museum”, aldus Vermaten. Bij Veluws Museum Hagedoornse Plaatse en Huis Landfort werken vrijwilligers tijdens de sluiting achter de schermen door.
Zegsman Patrick Reeuwijk van Hagedoornse Plaatse: “Wij bereiden het nieuwe seizoen voor en zijn blij met iedere nieuwe vrijwilliger. Alle werkzaamheden kunnen worden uitgevoerd voor zover de 1,5 meter het toe laat. Als een nieuwe vrijwilliger zich meldt, is er een introductie en inwerkperiode, specifiek gericht op de werkzaamheden gericht”.
Onmisbaar
Vrijwilligers blijven in de erfgoedsector dus onmisbaar. De organisaties laten dat merken door actief in contact te blijven met hun bestaande (en potentiële) nieuwe vrijwilligers. Via e-mails, sociale media en nieuwsbrieven blijven ze verbonden met het museum, monument of de vereniging.
Regelmatig wordt bovendien persoonlijk gebeld, online vergaderd of geborreld. Rond Kerst en Oud en Nieuw verstuurden veel organisaties kleine attenties. Dat houdt de moed er (voorlopig) in, maar er wordt reikhalzend uitgekeken naar de tijd dat er weer meer kan.
Volgens Menno Tillema van de Stichting tot Behoud van den Doornenburg gaat het contact wonderwel. “Wel merken wij dat de mensen het kasteel en de werkzaamheden missen. Zodra het kan willen we een vrijwilligersdag houden, zodat we elkaar weer kunnen ontmoeten”.
Erfgoedvrijwilliger worden
Wie twijfelt als vrijwilliger actief te worden bij een museum, landgoed of historische vereniging hoeft zich niet te laten afschrikken door COVID-19. Er is meer dan voldoende werk, thuis of onder verantwoorde omstandigheden op locatie. Bekijk de actuele vacatures op Erfgoedvrijwilliger
Erfgoed Gelderland is een coöperatie waarin circa 220 erfgoedorganisaties samenwerken, kennis delen en erfgoed presenteren. Vanaf 8 maart wordt de website in samenwerking met Erfgoed Brabant en Erfgoedhuis Zuid-Holland uitgebreid over de provinciegrenzen.
Foto: Vrijwilliger Gerrie aan het werk in het depot van Museum het Pakhuis.