Erfgoedvereniging Heemschut wil met een monumentenstatus van de Vestgebouwen rond strafgevangenis De Koepel in Haarlem het ensemble veiligstellen.
Het complex bestaat uit strafgevangenis De Koepel en het huis van bewaring De Vest, beide uit 1899-1901 naar ontwerp van W.C. Metselaar, ‘tweede ingenieur-architect voor de gevangenissen en geregtsgebouwen’. Ontwerper Metselaar was zoon van de bouwer van de zusterkoepels in Arnhem en Breda.
Nieuwe bestemming
Het complex in Haarlem krijgt een nieuwe bestemming, waarbij alle oorspronkelijke gebouwen uit 1901 worden gerestaureerd. In De Koepel, icoon aan de plaatselijke skyline, komen een University College, filmhuis en horeca.
In het bijbehorende administratiegebouw en de twee directiewoningen wordt een hotel gevestigd en op het terrein 350 studenten- of jongerenwoningen: honderd in De Vest – twee cellen wordt één appartement – en 250 in nieuwbouw.
Zienswijze
Erfgoedvereniging Heemschut heeft in 2019 bij het bestemmings‑ en stedenbouwkundig plan een zienswijze ingediend. Die is niet gehonoreerd. Volgens Heemschut is dat in Haarlem meer regel dan uitzondering.
De belangrijkste zienswijzen waren lagere nieuwbouw om de zichtlijnen op het erfgoed te garanderen, behoud van interieurelementen en de monumentenstatus voor De Vestgebouwen. Die zijn nooit beschermd, terwijl de Koepelgebouwen in 1999 werden aangewezen als rijksmonument.
‘Omissie rechtzetten’
Het risico van sloop van De Vest hing dus lange tijd boven dit project. Deze ‘omissie’ wil Heemschut Noord Holland rechtzetten. Reden waarom zij de gemeentelijke monumentenstatus heeft aangevraagd.
Uit bouwhistorisch onderzoek blijken volgens de erfgoedvereniging dezelfde hoge waarden van cultuurhistorie, bouwhistorie, architectuur en gebruiksgeschiedenis die ook voor de Koepelgebouwen geldt. “Daarnaast gaat het om een ensemble van gevangenisgebouwen”.
Steun
Heemschut heeft de eigenaren van de Vestgebouwen -studentenhuisvester DUWO en woningcorporatie Elan Wonen – verzocht de monumentenaanvraag te ondersteunen en die steun gekregen. Opnieuw is het woord aan de gemeente Haarlem.
De commissie Noord-Holland is verder in contact met de ontwikkelaars, hun architecten en de lokale overheid om mee te kijken bij de verdere planvorming richting omgevingsvergunningen. De erfgoedvereniging wil oorspronkelijke elementen en interieurs zoveel mogelijk behouden.
“Bij De Koepel en de Vestgebouwen is architect André van Stigt daarin geslaagd; de inrichting wordt ontdaan van toegevoegde en verstorende elementen en zoveel mogelijk onderdelen worden in oorspronkelijke staat gelaten of teruggebracht”.
Foto: Impressie van het plan.