Nederland staat voor grote maatschappelijke vraagstukken met enorme gevolgen voor hoe ons land er straks uit ziet. De kwaliteit van oplossingen voor bedoelde vraagstukken kan worden verbeterd door de inzet van ontwerpkracht.
Dat betogen het College van Rijksadviseurs en de Raad voor Cultuur in een advies aan verantwoordelijk minister Ingrid van Engelshoven (OCW). Samen roepen zij het kabinet Rutte III op ambitie te tonen en te komen tot rijksbreed gedragen omgevingsbeleid.
Het advies wordt vandaag (donderdag 5 maart) gepresenteerd aan bouwers, bestuurders en ontwerpers tijdens de Nationale Dialoog Bouwcultuur op de Vliegbasis Soesterberg.
Impact
Maatschappelijke vraagstukken rond klimaatverandering, energietransitie, woningtekort, zorg, logistiek en bedrijvigheid hebben impact op de kwaliteit van de gebouwde omgeving.
Die ruimtelijke opgaven zijn – sinds de decentralisatie van het omgevingsbeleid – een taak van provincies en gemeenten. Het College van Rijksadviseurs en de Raad voor Cultuur signaleren dat betrokken overheden veelal beschikken over te weinig kennis, middelen en ervaring met integraal werken. Bovendien vergen de maatschappelijke opgaven van nu naar hun inzicht een bredere blik.
Rijksbureau
Beide instanties adviseren het kabinet Rutte III een Rijksbureau voor Omgevingskwaliteit op te richten. Zo’n bureau zou door alle disciplines en vraagstukken heen invulling moeten geven aan de ambitie om te komen tot een rijksbreed gedragen omgevingsbeleid.
Met als belangrijkste taak de diverse maatschappelijke opgaven die zijn belegd bij verschillende departementen en medeoverheden te verbinden, bijvoorbeeld door scenario’s en verkenningen.
Inzet van ontwerpkracht is daarbij volgens het College van Rijksadviseurs en de Raad voor Cultuur cruciaal. Vanuit het bureau, aldus beide adviesorganen, kan ook ontwerpkracht beschikbaar gesteld worden aan provincies en gemeenten om hen te helpen bij de ruimtelijke uitdagingen die samenhangen met grote maatschappelijke transities.
Verklaring van Davos
Aanleiding voor het advies is de Verklaring van Davos Naar een kwalitatief hoogstaande Baukultur voor Europa. Die verklaring, in 2018 ondertekend door alle Europese ministers van Cultuur, zet zich af tegen verdozing, verdrukking en verrommeling van landschappen en steden in Europa. Minister Van Engelshoven heeft het college en de raad gevraagd te onderzoeken wat nodig is de verklaring te implementeren.
Beide adviesorganen wijzen erop dat Nederland een rijke traditie heeft op het gebied van gericht omgevingskwaliteitsbeleid. Interdepartementale samenwerking op dat terrein heeft de afgelopen decennia succesvolle resultaten opgeleverd. Denk aan Ruimte voor de Rivier (2006-2018) en het Belvedèrebeleid voor cultuurhistorie en ruimtelijke ordening (2000-2009).
Tijden veranderd
Maar tijden zijn veranderd; zowel bestuurlijk als financieel en in mens- en denkkracht. Daarom is het volgens het College van Rijksadviseurs en de Raad voor Cultuur van belang nu kennis beschikbaar te stellen vanuit het rijk.
Foto: Schuttersputje op de Vliegbasis Soesterberg, plaats van handeling van het aanbieden van het advies van het College van Rijksadviseurs en de Raad voor Cultuur aan minister Ingrid van Engelshoven (foto Renk Ruiter).