Inwoners van Winschoten en de commissie Groningen van erfgoedvereniging Heemschut zijn geschokt door de schilderbeurt die de twee kunststenen kariatiden en andere elementen van het pand Kok in Winschoten hebben ondergaan.
Het pand Kok, gebouwd in 1897, behoort tot de fraaiste voorbeelden van laatnegentiende-eeuwse eclectische stijl in de provincie Groningen. Het geniet de status van rijksmonument.
De twee bijzonder verfijnde zuilen onder de erker, in de vorm van vrouwenfiguren, zijn in neoclassicistische stijl uitgevoerd in kunststeen. Dit materiaal werd na de uitvinding van portlandcement in de loop van de 19e eeuw steeds populairder als imitatie van zandsteen.
Zonder vergunning
De schilderbeurt, waarvoor geen vergunning is aangevraagd bij de gemeente Oldambt, doet volgens Heemschut veel afbreuk aan de uitstraling van het pand. Ook de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) blijkt niet te zijn ingelicht.
Het pand Kok is eind jaren negentig met grote zorg gerestaureerd. Woningbouwvereniging Acantus, eigenaar van het bouwwerk aan de Blijhamsterstraat, heeft in 1999 zelfs een boek uitgegeven over de geschiedenis en restauratie van het complex met als titel Als karyatiden konden vertellen. Mr. Pieter van Vollenhoven, toenmalig voorzitter van het Nationaal Restauratiefonds, kwam indertijd speciaal voor het pand twee keer naar Winschoten: zowel voor het begin van de werkzaamheden aan het woon-, winkel- en fabriekscomplex als voor de opening ervan.
Onherstelbaar beschadigd
Met de recente schilderbeurt heeft de provincie Groningen nu ook een affaire waarbij een monument mogelijk onherstelbaar is beschadigd. Vorig jaar is met het consulaat van Angola in Rotterdam iets dergelijks gebeurd.
Het zal moeilijk worden de verf te verwijderen, omdat die in de kunststeen trekt. Verwijdering kan daarom gemakkelijk tot beschadiging van de ornamenten leiden. Overigens hadden de kariatiden de afgelopen 119 jaar de tand des tijds opmerkelijk goed doorstaan.
Krachtige reactie gewenst
Navraag bij woningbouwvereniging Acantus heeft volgens Heemschut nog geen duidelijkheid opgeleverd hoe dit kon gebeuren. Acantus beweert dat zij niet wist dat het een rijksmonument betreft. Het pand stond ingepland om pas in 2017 geschilderd te worden.
Heemschut heeft het voorval bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de afdeling monumenten van de gemeente Oldambt aangekaart en hoopt op een krachtige reactie.
De erfgoedvereniging zegt het in het algemeen belangrijk te vinden dat bij dit soort werkzaamheden een restauratieschilder betrokken is. Dan had de schade aan het rijksmonument wellicht voorkomen kunnen worden.