Samen met andere Europese landen heeft Nederland de techniek van graslandbevloeiing voorgedragen voor de UNESCO-lijst immaterieel erfgoed. Op deze Representatieve Lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid staan tradities, gebruiken en ambachten uit de hele wereld die het waard zijn door te blijven geven.
In Nederland wordt graslandbevloeiing al vanaf de Middeleeuwen toegepast, in delen van Overijssel en Noord-Brabant nog steeds. Staatssecretaris Günay Uslu (Cultuur en Media): “Graslandbevloeiing is niet alleen een beproefde techniek die nuttig is voor landbouwers en natuur, maar ook een traditie die mensen verbindt. De beoefenaars bezitten een schat aan kennis en vaardigheden”.
Ingenieus proces
Graslandbevloeiing houdt in dat water uit een rivier, beek of bron zodanig wordt omgeleid dat het over een weide stroomt. Daardoor komen water en voedingsstoffen op het land terecht, waardoor het land vruchtbaarder wordt, minder snel uitdroogt en beter tegen vorst kan.
Het omleiden is een ingenieus proces dat veel expertise en samenwerking vereist: het gebeurt onder andere door het bedienen van sluizen, het aanleggen van dammen en het graven van geulen. Graslandbevloeiing stimuleert daarnaast flora en fauna. Het is bovendien een manier om verdroging tegen te gaan – een van de gevolgen van klimaatverandering.
In Nederland gebruiken twee gemeenschappen de techniek van graslandbevloeiing: Het Lankheet (Overijssel) en De Pelterheggen (Noord-Brabant). De kennis gaat daar over van generatie op generatie. Tussen de beoefenaars in Nederland, Oostenrijk, België, Zwitserland, Duitsland, Luxemburg en Italië bestaan veel internationale contacten. Daarom hebben deze landen besloten de techniek samen voor te dragen voor de UNESCO-lijst.
Levend houden en kennis doorgeven
De Representatieve Lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid is in 2012 in het leven geroepen om immaterieel erfgoed te beschermen.
Immaterieel erfgoed bestaat uit tradities, rituelen, gebruiken en ambachten die mensen niet verloren willen laten gaan en die ze willen doorgeven aan volgende generaties. Dat vraagt een andere aanpak dan het beschermen van materieel erfgoed zoals monumenten en museumobjecten. In het geval van immaterieel erfgoed betekent ‘beschermen’ dan ook levend houden en kennis en vaardigheden overdragen.
Nederlands immaterieel erfgoed
Naast de internationale UNESCO-lijst bestaat er een Nederlandse lijst voor immaterieel erfgoed: de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland.
Tradities moeten eerst op deze nationale lijst staan voordat ze voorgedragen kunnen worden voor de internationale UNESCO-lijst. De coördinatie van deze inventaris is in handen van het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. Er staan op het ogenblik drie Nederlandse tradities op de UNESCO-lijst: het ambacht van molenaar, de corsocultuur en de valkerij.
Foto: Vloeiweide met stuw (foto Natuurmonumenten).