Zestien internationale projecten krijgen geld voor onderzoek over de landsgrenzen heen op het raakvlak van cultureel erfgoed en klimaatverandering. Bij drie ervan zijn Nederlanders betrokken. De gehonoreerde onderzoeksvoorstellen ontvangen in totaal circa 14,6 miljoen euro financiering.
In het kader van het Europese netwerk Joint Programming Initiative on Cultural Heritage and Global Change (JPICH) was onderzoekers gevraagd voorstellen in te dienen. Niet alleen voor studie naar de gevolgen van klimaatverandering voor cultureel erfgoed, maar ook naar bijdragen die cultureel erfgoed levert aan klimaatadaptatie en het beperken van de effecten van klimaatverandering.
Samenwerking
Het Joint Programming Initiative on Cultural Heritage and Global Change stimuleert samenwerking tussen binnen- en buitenlandse onderzoekers op het gebied van cultureel erfgoed. Voor het urgente en omvangrijke thema klimaatverandering heeft een aantal financiers de handen ineen geslagen.
Hieruit is deze eerste gezamenlijke call van JPICH, JPI Connecting Climate Knowledge for Europe (JPI Climate) en het Belmont Forum voortgekomen. De call bevordert samenwerking van onderzoekers in verschillende regio’s en draagt naar verwachting bij aan kennisontwikkeling en erfgoed- en klimaatbeleid op mondiaal niveau.
Vanuit Nederland is 850.000 euro beschikbaar. Het geld wordt verdeeld over de drie projecten waar Nederlandse onderzoekers aan deelnemen. Uitgebreide beschrijvingen van alle projecten die financiering ontvangen staan binnenkort op Heritage Research Hub.
Voor ons land doen de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed namens het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap mee aan het JPICH. Gezamenlijk dragen ze bij aan onderzoeksfinanciering en aan de organisatie, strategie en werkwijze van het netwerk.
De projecten met Nederlandse inbreng zijn Cultural Heritage in Motion: Indigenous Knowledge and Mobile Livelihoods in Changing Climates (CuHeMo), Real Versus Digital: Sustainability optimization for cultural heritage preservation in national libraries (ReVerDi) en Socio-Ecological Archiving: Coastal Communities’ Heritage in times of climate change (SEA-CCHANGE).
CuHeMo
Cultural Heritage in Motion: Indigenous knowledge and Mobile livelihoods in Changing Climates (CuHeMo). Hoofdaanvrager Ingrid Boas, Wageningen University and Research. Projectpartners: University of Vienna, Mahidol University Thailand.
Consortium: Deltares; Vienna Institute for International Dialogue and Cooperation; University of Mamadou Mahtar Mbow, Senegal; Horn of Africa Regional Environment Center and Network, Ethiopië; Environmental Policy Group Wageningen University and Research; Double Blind Media, USA; Centre de Recherce – Technologies Intermediaires de Peche, Senegal; Andaman Sea Gypsies Association, Thailand.
CuHeMo onderzoekt de rol die cultureel erfgoed speelt in de aanpassing aan klimaatverandering. Het project maakt gebruik van kennis vanuit klimaatwetenschappen, sociale wetenschappen en inheemse bevolkingen. Het richt zich op inheemse groepen die van oudsher een nomadisch bestaan leiden, vooral pastoralisten (gemeenschappen die met hun vee rondtrekken en weiden begrazen) en vissersgemeenschappen in Thailand, Ethiopië en Senegal.
CuHeMo brengt de perspectieven van klimaatwetenschappers, sociale wetenschappers en inheemse bevolking samen voor een diversiteit aan klimaatparameters en geografische gebieden, door middel van diepgaande en vergelijkende case-studies. Deze integrale studie naar klimaat-culturele risico’s zal ook aandacht hebben voor de manieren waarop grootschalige en plaatsgebonden duurzaamheidsprojecten de nomadische praktijken van inheemse culturen juist kunnen belemmeren. Door het gesprek aan te gaan met verschillende groepen en kennisuitwisseling leveren de bevindingen naar wordt aangenomen input op voor beleidsdebatten over klimaatadaptatie en mobiele culturen.
ReVerDi
Real Versus Digital: Sustainability Optimization for cultural heritage preservation in national libraries (ReVerDi). Hoofdaanvrager: Uta Pottgiesser, TU Delft. Projectpartners: Bern University of Applied Sciences, University of Surrey.
Consortium: Koninklijke Bibliotheek Nederland; British Library; Schweizerische National Bibliothek; CH Open Source Business Community, Bern; Digital Impact Network, Bern; Docomomo International, Delft; Parliamentary Group Digital Sustainability, Bern.
Nationale bibliotheken voeren al jaren projecten uit om hun collecties te digitaliseren. Door stijgend energieverbruik en de kosten van digitale infrastructuren staan bibliotheken steeds meer onder druk om hun energieverbruik en uitstoot te verminderen en tegelijkertijd maximale bruikbaarheid en toegankelijkheid te garanderen. Het is volgens de initiatiefnemers noodzakelijk om een optimale mix van infrastructuren te vinden die economisch haalbaar is, voldoet aan wettelijke, academische en culturele eisen, de toegang voor gebruikers vereenvoudigt en het energieverbruik en de uitstoot minimaliseert.
Het ReVerDi-project past de zogenoemde Life Cycle Sustainability Assessment-benadering toe om deze infrastructuren te beoordelen vanuit ecologisch, sociaal-cultureel en economisch perspectief. Het biedt daarmee de wetenschappelijke basis die nationale bibliotheken en andere GLAM-instellingen nodig hebben om toekomstbestendige infrastructuren te creëren.
SEA-CCHange
Socio-Ecological Archiving: Coastal Communities’ Heritage in times of climate change (SEA-CCHange). Hoofdaanvrager: Annisa Triyanti, Universiteit Utrecht.Projectpartners: Caring Conservation, Dublin, Newcastle University.
Consortium: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed; Wageningen University and Research, Newcastle University; Carrig Conservation, Dublin; Coastwatch Europe, Dublin; Indonesian National Research and Innovation Agency, Jakarta; Northumberland Insure Fisheries and Conservation Authority; Trinity College Dublin.
SEA-CCHange onderzoekt hoe kustgemeenschappen klimaatverandering waarnemen en zich eraan aanpassen in de context van hun cultureel erfgoed, en hoe dit informatie kan verschaffen over het beperken van en de aanpassing aan klimaatverandering.
In de discussie over klimaat en cultureel erfgoed worden diverse verhalen en het erfgoed van lokale gemeenschappen vaak over het hoofd gezien. D0at leidt tot ondervertegenwoordiging en kwetsbare gemeenschappen die buiten het klimaatbeleid vallen. SEA-CCHange probeert dat te veranderen door cruciale aspecten te onderzoeken: Het beoordelen van de fysieke risico’s van klimaatverandering voor cultureel erfgoed, waarbij deze risico’s worden afgezet tegen hoe de gemeenschappen ze ervaren.
Door middel van discussies en interviews wordt onderzocht hoe erfgoedpraktijken zich aanpassen in veranderende tijden. Spanningen en onverwachte resultaten die uit meerdere perspectieven naar voren komen worden nader bestudeerd. Voorts wordt gedocumenteerd (in een open archief) hoe erfgoed wordt beleefd en gepraktiseerd in tijden van klimaatverandering en wordt gezocht naar gezamenlijke oplossingen die rekening houden met wat verloren is gegaan, veranderd, gewaardeerd en wat kan worden hersteld.
Foto: Joint Programming Initiatives.