De Bijloke te Gent is winnaar van de Erfgoedprijs 2022 van de provincie Oost-Vlaanderen. Thema van de jaarlijkse competitie was ditmaal herbestemming. Naast het muziekcentrum dongen de Paterskerk in Sint-Niklaas en hoeve De Baere in Maldegem naar de prijs. De Bijloke overtuigde de jury uiteindelijk het meest.
De 13e-eeuwse gotische ziekenzaal kreeg een herbestemming tot concertzaal voor klassiek, jazz en nieuwe muziek. De zaal is volgens de jury nu visueel en akoestisch, zowel op het vlak van erfgoedzorg als op dat van muziekbeleving, een voorbeeld op internationaal niveau. De prijs, groot 10.000 euro, wordt verdeeld tussen bouwheer de Stad Gent en ontwerper DRDH Architects.
“Zonder een visionaire bouwheer, een visionaire architect én een goede samenwerking tussen die twee is er geen geslaagde herbestemming. Met de prijs willen we bouwheren en architecten aanmoedigen erfgoed op deskundige manier blijvend een plek te geven in onze omgeving en samenleving. Een duurzame daad die aan de slag gaat met al aanwezige grondstoffen en betekenissen”, verklaarde gedeputeerde An Vervliet (Erfgoed).
Ook akoestisch beste concertzaal
Muziekcentrum De Bijloke, gevestigd in de impressionante ziekenzaal van het voormalig abdijziekenhuis in Gent, heeft een magistraal eikenhouten plafond. Het ontwerp van de vernieuwde concertzaal maakt gebruik van de specifieke kwaliteiten van die bestaande ruimte.
Bovendien wordt het versterkt met karakteristieke elementen van hedendaagse concertzalen zoals zijgalerijen en koorbanken. “Er is als het ware een nieuw meubelstuk, of beter, een akoestisch instrument, in de historische ruimte geschoven. De zaal werd structureel verlaagd. Daardoor neemt het akoestisch volume toe en zijn het podium én publieksgedeelte volledig toegankelijk. Het creëert een intieme sfeer; het publiek wordt als het ware omarmd door muziek en geschiedenis. Dit is een correctie van de vroegere ruimtelijke en technische tekortkomingen. De Bijloke profileert zich ook met zijn erfgoed en pakt ermee uit de oudste concertzaal ter wereld te zijn”, aldus de jury.
Paterskerk
De Paterskerk in Sint-Niklaas is herbestemd tot ontmoetingsruimte met drie polyvalente zalen. Dat gebeurde op basis van een masterplan waarbij de buurt werd betrokken. Dit project behoudt het publieke karakter van het gebouw.
BEEL Architecten voegde in de kerk een nieuwe ‘box’ toe. Die werd in het bestaande volume van het gebouw geschoven waarmee drie autonoom te gebruiken ruimtes zijn gecreëerd. De ingreep pretendeert niet oorspronkelijk te zijn. De ingang bevindt zich aan de kant van de kloostertuin waardoor die ook wordt betrokken.
De Baere
De eigenaar van hoeve De Baere in Maldegem redde dit erfgoed door er een nieuwe functie aan te geven. De woning werd getransformeerd tot een B&B, het wagenhuis tot ontvangstruimte en de schuur tot feestzaal met bar.
Zoveel mogelijk is behouden, zowel in het interieur als in het exterieur. Callebaut Architecten voegde een discreet en functioneel nieuw volume toe dat de losse onderdelen van de hoeve verbindt en een binnenplein creëert. Het bureau deed louter de meest noodzakelijke ingrepen in functie van gebruik en comfort. De jury: ”Aan de vroegere materiële wooncultuur is geen afbreuk gedaan”.
De jury van de Erfgoedprijs 2022 Oost-Vlaanderen bestond uit Barbara Van der Wee, Hera Van Sande, Marc Dubois, Dimitri Minten en Koen Van Synghel.
Thema 2023
Voor de komende editie van de provinciale erfgoedprijs is het thema ‘erfgoedgemeenschap’. De deadline voor het indienen van kandidaten is 30 juni. Zie ook www.oost-vlaanderen.be/erfgoedprijs.