Voor herstel van de historische tuin Den Ouden Koolhof heeft Het Stedelijk Museum Hoogstraten de Erfgoedprijs 2022 van de Belgische provincie Antwerpen gewonnen. De jaarlijkse award heeft een waarde van 10.000 euro. Twee laureaten zijn beloond met elk 5 mille. In totaal waren er zes genomineerden.
Het onroerend erfgoed in Antwerpen kan rekenen op geëngageerde liefhebbers met een brede kijk op de zaak. Van het eeuwenoude landschap van de Netevallei tot een moderne, 20e-eeuwse kerk; de onderwerpen van deze editie waren even divers als de indieners. De jury selecteerde een erepodium waarbij de inzet van vrijwilligerswerking en de impact van eerder kleinschalige projecten in de verf wordt gezet.
Eyeopener
Toen in 2019 buxusmot de siertuin van Het Stedelijk Museum Hoogstraten aantastte, werd besloten het over een andere boeg te gooien. Na wetenschappelijk onderzoek bleek de conventstuin historisch bekend te staan als het ‘koolhof’ en werd beslist de aloude groentetuin te herstellen. Als extra trekpleister voor het begijnhof vertelt ze volgens de jury niet enkel een erfgoedverhaal, maar is ze vandaag de dag ook maatschappelijk relevant.
Gedeputeerde Luk Lemmens (Erfgoed) spreekt van een eyeopener, een voorbeeldproject dat gedeeld mag worden, zeker met de andere begijnhoven in Vlaanderen. “De jury apprecieerde niet alleen de correcte omgang met het erfgoed, maar tevens de ecologisch verantwoorde wijze waarmee is omgesprongen met een historische tuin. Het sociale aspect door de samenwerking met VELT geeft dit project bovendien hoge maatschappelijke relevantie. De prijs is een pluim op de hoed van alle betrokkenen: Het Stedelijk Museum, de stad Hoogstraten, VELT vzw, Erfgoed Noorderkempen en de vele vrijwilligers”, aldus de gedeputeerde.
Laureaten
Turnhout, Tur’Nouveau: red de sgraffito-decoraties van Paul Cauchie (1875-1952)
De vereniging Tur’Nouveau zet zich in voor bijzonder kwetsbaar erfgoed: de zogenoemde sgraffito-decoraties op de prachtige art-nouveaupanden die Turnhout rijk is. Ondertussen breidt de werking uit naar andere gemeenten in de provincie. De jury waardeert dat dit project inzet op zowel inventarisatie, onderzoek, sensibilisering van eigenaars als publiekswerking. “Bovendien wordt samengewerkt met diverse en juiste actoren in het veld. Dit vaak onzichtbare erfgoed krijgt door de inspanningen van vrijwilligers letterlijk weer kleur”.
Antwerpen, Konhef vzw: de ontdekking van het grootste verborgen monument van Antwerpen: de Spaanse citadel
Bij de renovatie van het historische pakhuis waarin Konhef is gevestigd, kwamen restanten van de 16e-eeuwse citadelmuur tevoorschijn. In plaats van deze archeologische restanten opnieuw te bedekken – of erger – te verwijderen, koos de eigenaar ervoor ze te valoriseren en te ontsluiten. De jury looft dit niet-evidente privé-initiatief. “Een kleinschalig maar verrassend project. Archeologisch erfgoed verdwijnt meestal na de opgraving, maar in dit geval had de initiatiefnemer een duidelijke erfgoedreflex; met de juiste partners en op goed onderbouwde wijze wordt deze te weinig bekende bladzijde van de Antwerpse geschiedenis, die op geen andere plek in de stad nog zichtbaar is, met het publiek gedeeld”.
Jury
In de jury 2022 hadden zitting gedeputeerde Luk Lemmens (voorzitter), Mario Baeck, secretaris van de vzw Wintertuin Ursulinen, Sint-Katelijne-Waver, Gilles Facon, directeur bij Toerisme Provincie Antwerpen, Anouk Stulens, operationeel directeur van de Alamire Foundation, Internationaal Centrum voor de Studie van de Muziek in de Lage Landen en Leni Thiers, erfgoedconsulent bouwkundig erfgoed bij het Agentschap Onroerend Erfgoed, Vlaamse overheid.
Foto: De winnaars van de erfgoedprijs 2022, Den Ouden Koolhof, bij gedeputeerde Luk Lemmens (foto Stefan Dewickere).